017

Indeks

po polsku

/ Spis
Tre�ci /

I.0. Parapsychologia: splot fakt�w czy teoretyczna antypoda przyrodoznawstwa?

By� mo�e kiedy� specjali�ci badaj�cy wp�yw czynnik�w kosmicznych na ustr�j cz�owieka wyja�ni�, dlaczego zderzenia mi�dzy przyrodoznawstwem a parapsychologi� zachodz� w okre�lonym cyklu. Istotnie, historia nauki wykazuje, �e szczeg�lnie gor�ce starcia mi�dzy przedstawicielami tych sfer ludzkiego poznania przypadaj� na prze�om lat siedemdziesi�tych i osiemdziesi�tych wieku XVIII, XIX, XX...

W ko�cu lat siedemdziesi�tych XVIII wieku Franz Anton Mesmer wysun�� sw� hipotez� magnetyzmu zwierz�cego. Hipoteza ta �ci�gn�a na siebie ostr� krytyk� ze strony wielce autorytatywnej komisji na czele z wielkim chemikiem Antoine'em Lavoisierem. U schy�ku lat siedemdziesi�tych XIX stulecia przeciwko tzw. zjawiskom mediumicznym wyst�pi�a komisja uniwersytetu w Petersburgu, kierowana przez innego wielkiego chemika � Dymitra Mendelejewa. Wyst�pienia tych komisji usuwaj� si� jednak w cie� wobec zaciek�ej walki, jaka rozgorza�a wok� parapsychologii w ko�cu lat siedemdziesi�tych naszego XX wieku, stulecia rozwini�tej cywilizacji i bada� kosmicznych. Tak wi�c w stosunkach mi�dzy przyrodoznawstwem a parapsychologi� mo�na dostrzec niemal prawid�ow� stuletni� cykliczno��.

Czy cykle te s� zwi�zane z aktywno�ci� S�o�ca? Twierdzenie takie by�oby dzi� co najmniej przedwczesne, rozwa�anie go nie nale�y zreszt� do naszych zada�. Obecnie winni�my uzmys�owi� sobie, czym jest parapsychologia.

Termin ten ma dwa znaczenia. W pierwszym znaczeniu s�owo �parapsychologia" stosuje si� dla umownego okre�lenia pewnej dziedziny dziwnych zjawisk, kt�re umkn�y z pola widzenia wsp�czesnych nauk przyrodniczych. Fakty te, w swej istocie psychiczne, znajduj� si� niemniej poza, czy te� obok tradycyjnej psychologii naukowej. St�d partyku�a �para", wchodz�ca w sk�ad tego terminu.

Trudno jest wysun�� jakiekolwiek zastrze�enia wobec takiego zastosowania terminu �parapsychologia": przecie� w gruncie rzeczy prawie wszystko jedno, jak b�dziemy nazywali pewn� sfer� zjawisk, czy to rzeczywistych, czy domniemanych. Takie umowne i czysto terminologiczne znaczenie tego wyrazu nie jest jednak znaczeniem jedynym.

Uwa�nie czytaj�c liczne artyku�y i ksi��ki parapsychologiczne, ukazuj�ce si� w wielu krajach, mo�emy -wysnu� wniosek, i� parapsychologia nie jest prostym oznaczeniem pewnej dziedziny fakt�w. Zdaniem niekt�rych autor�w, jest to nauka o tej dziedzinie przyrody, wobec kt�rej poznanie ludzkie jest bezsilne. W tym sensie parapsychologia okazuje si� dziedzin� nauki przeciwstawn� przyrodoznawstwu i ��cz�c� si� z okre�lonym systemem para-nauk, kt�ry obejmuje m.in. parafizyk�. Ca�a dziedzina paranauk spotyka si� ze strony przyrodoznawc�w ca�ego �wiata z przyj�ciem w najwy�szym stopniu negatywnym.

Statut Mi�dzynarodowego Zrzeszenia Psychologii Naukowej stanowi np., �e zajmowanie si� parapsychologi� jest nie do pogodzenia z pozostawaniem w systemie psychologii naukowej. Zgodnie z tym statutem jakiekolwiek b�d� referaty, w taki czy inny spos�b na�wietlaj�ce problematyk� parapsychologii, nie mog� by� w��czane do porz�dku dziennego zjazd�w psycholog�w naukowych.

Taki stosunek do wyznawc�w parapsychologii, jako zasadniczego przeciwie�stwa nauk przyrodniczych, mo�na zrozumie�. Parapsychologia pojmowana nie jako wyraz oznaczaj�cy okre�lon� dziedzin� fakt�w, lecz jako system teoretyczny, stanowi�cy antypod� przyrodoznawstwa, ma u swych podstaw co najmniej dwie metodologiczne przes�anki filozoficzne, pozostaj�ce w jawnej sprzeczno�ci z zasadami, tradycyjnie okre�laj�cymi spos�b my�lenia wsp�czesnych przyrodoznawc�w.

Pierwsze za�o�enie filozoficzne parapsychologii � niejako dziedziny fakt�w, lecz jako systemu konceptualnego, przeciwstawnego przyrodoznawstwu � wi��e si� z tym, �e przedmiot tego specyficznego systemu konceptualnego r�ni si� zasadniczo od przedmiot�w innych nauk, np. psychologii naukowej. Drug� teoretyczn� podstaw� parapsychologii jest za�o�enie, zgodnie z kt�rym mechanizmy niezwyk�ych zjawisk, w��czanych do tej dziedziny, nie mog� by� poznane i wyt�umaczone przy pomocy tych obiektywnych metod, kt�re zwykle stosowane s� w tradycyjnym badaniu przyrodoznawczym.

Dwa te za�o�enia � zasadnicza swoisto�� przedmiotu parapsychologii i niepoznawalno�� go przy pomocy tradycyjnych zasad nauki � s� szeroko wykorzystywane przez parapsycholog�w w tym przypadku, gdy podejmowane s� pr�by teoretycznej analizy �paranauki". Te teoretyczne, filozoficzne za�o�enia szczeg�lnie wyra�nie uzewn�trzniaj� si� w bardzo cz�stych powo�ywaniach si� parapsycholog�w na niemo�liwo�� poznania przyrodniczych, materialnych podstaw pewnych dziwnych zjawisk psychiki ludzkiej. Twierdzenia takie w obfito�ci mo�na znale�� w publikacjach parapsycholog�w.

Z twierdze� tych wynika, �e u podstaw niezwyk�ych zjawisk psychiki ludzkiej, takich jak telepatia, telekineza, r�ne formy uzdrowicielstwa itd., le�y pewna szczeg�lna realno��, r�ni�ca si� zasadniczo od materii i tych proces�w informacyjnych, kt�re badane s� w systemie wsp�czesnego przyrodoznawstwa. Skoro za� tak, to dla zbadania tej szczeg�lnej realno�ci zwyk�e metody naukowe, jak eksperyment, obserwacja itd., s� nieprzydatne, a zreszt� i niepotrzebne. Dlatego w�a�nie potrzebna tu jest szczeg�lna dziedzina konceptualna (parapsychologia), wykraczaj�ca poza przyrodoznawstwo i stanowi�ca antypod� nauk przyrodniczych.

Czy parapsychologia jako szczeg�lny system konceptualny jest potrzebna? Czy dziwne i niezwyk�e, ale ca�kowicie realne fakty i zjawiska psychiki ludzkiej nale�y przeciwstawia� tradycyjnym przedmiotom nauk przyrodniczych, tym procesom i zjawiskom, kt�re badane s� w systemie psychologii naukowej?

Zdaniem autor�w niniejszej ksi��ki odpowied� na te pytania mo�e by� tylko negatywna. Jakkolwiek dziwne i niepoj�te mog�yby si� wydawa� te czy inne zjawiska psychiki ludzkiej, wszystkie one maj� pewn� podstaw�, kt�ra nie tylko mo�e, ale i powinna zosta� wyja�niona w toku obiektywnego badania przyrodoznawczego. Ani z�o�ono�� zjawiska, ani g��bokie zaszyfrowanie jego prawid�owo�ci i mechanizm�w nie mo�e usprawiedliwia� rezygnacji z wyja�nienia tych prawid�owo�ci i mechanizm�w, z w��czenia tej czy innej dziedziny fakt�w do systemu naukowego przyrodoznawstwa.

Wielce pouczaj�cy przyk�ad daje tu akupunktura pradawna metoda leczenia wielu chor�b przez wprowadzanie igie� do szczeg�lnych punkt�w sk�ry cz�owieka. Jak wiadomo, metod� t� przez d�u�szy czas rozpatrywano jako co� biegunowo przeciwstawnego zasadom i metodom nauk przyrodniczych. Przez analogi� do parapsychologii akupunktur� nazywano paramedycyn�. Wielu bardzo solidnych lekarzy i uczonych w swych publikacjach o�wiadcza�o wprost, i� akupunktura stanowi odmian� pradawnej mistyki wschodniej.

Dzi� jednak sytuacja uleg�a istotnej zmianie. W Moskwie, w 1976 r. powsta� Instytut Naukowo-Badawczy Refleksoterapii, kt�rego zadaniem jest opanowanie teorii i praktyki akupunktury. Zadziwiaj�ce efekty, kt�re mo�na uzyska� w organizmie przy pomocy ig�y uda�o si� powi�za� z niekt�rymi jak najbardziej tradycyjnymi danymi fizjologii cz�owieka. W rezultacie staro�ytna metoda wschodnia utraci�a sw� egzotyk� i bez wi�kszego trudu �przypisa�a si�" do wsp�czesnej medycyny i kompleksu nauk o cz�owieku.

W dalszym ci�gu rozwa�a� rozpatrzymy szczeg�owo fakty i za�o�enia akupunktury w kontek�cie problematyki psychologicznej i parapsychologicznej. Tu nale�y jedynie nadmieni�, �e historia akupunktury na Zachodzie, w spos�b nadzwyczaj pouczaj�cy, ilustruje spos�b przechodzenia z dziedziny paranauk do dziedziny wsp�czesnego przyrodoznawstwa.

Filozofia materializmu dialektycznego, kt�rej podstawowe za�o�enia podzielaj� obecnie (niekiedy, by� mo�e, w spos�b spontaniczny) liczni przedstawiciele przyrodoznawstwa, nie pozostawia miejsca dla takiej realno�ci, kt�ra nie mog�aby by� poznana z pomoc� obiektywnych metod przyrodoznawstwa. W swym znakomitym dziele �Materializm a empiriokrytycyzm" W�odzimierz Lenin wykaza�, �e jakikolwiek ostry kryzys prze�ywa�oby przyrodoznawstwo, jakiekolwiek nowe, niezrozumia�e dawniej fakty odkrywa�aby nauka, podstawowe za�o�enia materializmu, dotycz�ce pierwotnej materialno�ci �wiata pozostaj� niezachwiane. Lenin wykaza� tak�e, �e nie ma �adnych podstaw, by w�tpi� w mo�liwo�ci ludzkiego poznania. Naprzeciw bezgranicznej z�o�ono�ci �wiata staj� nieograniczone mo�liwo�ci poznawcze cz�owieka. Poznanie stanowi podstaw� ca�ego post�pu ludzko�ci.

To wsp�lne dla ca�ego przyrodoznawstwa og�lne podej�cie wyra�nie wykazuje, jak nale�y zasadniczo traktowa� niezwyk�e zjawiska parapsychiczne. Je�eli dane zjawisko rzeczywi�cie istnieje, je�eli zosta�o w spos�b wiarygodny zarejestrowane, je�eli podczas jego zapisu nie pope�niono b��du, ani nie mia�o miejsca nierzetelne manipulowanie faktami (a to si� zdarza, zw�aszcza w dziedzinach paranaukowych), w�wczas zjawisko to nale�y zaliczy� do okre�lonego kierunku przyrodoznawstwa i bada� obiektywnymi metodami naukowymi. By� mo�e nie wszystkie fakty tego rodzaju mog� by� w��czone do systemu przyrodoznawstwa. Niekt�rych zjawisk nie da si� wyt�umaczy� przy pomocy znanych poj�� i prawid�owo�ci. Dla nich b�dzie si� musia�o stworzy� nowe poj�cia, wysun�� nowe hipotezy i opracowa� nowe metody badawcze. Ale na tym przecie� polega post�puj�cy rozw�j nauki. Nowe, niezwyk�e fakty uzyskuj� dla siebie wyja�nienie, a odpowiednie kompleksy nauk posuwaj� si� do przodu.

Co si� tyczy paranauk jako system�w konceptualnych, przeciwstawianych przez ich adept�w zasadom naukowego przyrodoznawstwa, to takie paranauki s� zb�dne. Nie jest potrzebna i parapsychologia jako system konceptualny, oparty na za�o�eniu wy��czno�ci swego obiektu i niepodporz�dkowania tego obiektu zasadom naukowego przyrodoznawstwa. Sam termin �parapsychologia" mo�e by� pozostawiony dla oznaczenia splotu niezwyk�ych fakt�w psychicznych. W zwi�zku z tym za interesuj�ce i potrzebne nale�y uzna� prace parapsycholog�w, skierowane na poszukiwania fakt�w, wynajdywanie fenomen�w � ludzi wykazuj�cych zadziwiaj�ce zdolno�ci. Tak wi�c, nale�y rozgraniczy� praktyczn� dziedzin� parapsychologii oraz jej podstawy teoretyczne i w spos�b odmienny je potraktowa�.

W tym miejscu nale�y mocno podkre�li�, �e negowanie teoretycznej pe�nowarto�ciowo�ci parapsychologii jako systemu konceptualnego w �adnej mierze nie powinno oznacza� odrzucania tych realnych fakt�w, o kt�rych m�wi parapsychologia jako dyscyplina faktograficzna. Fakty te winny by� starannie zweryfikowane, poddane analizie i skonfrontowane z innymi teoriami i zjawiskami przyrodoznawczymi, a na podstawie takiej analizy w��czone do systemu przyrodoznawstwa. Dotyczy to przede wszystkim zdalnego oddzia�ywania informacyjnego i energetycznego, wywieranego przez cz�owieka na cz�owieka, wp�ywu cz�owieka na otaczaj�ce przedmioty, zdolno�ci odzwierciedlania obiekt�w poza sfer� ich osi�galno�ci itd.

Tymczasem tendencje negowania fakt�w tego rodzaju w�r�d przedstawicieli tradycyjnego przyrodoznawstwa naukowego s� obecnie bardzo rozpowszechnione. Wi��e si� to z okoliczno�ci�, �e fundamenty przyrodoznawstwa budowane by�y tak, i� nie stwarza�y mo�liwo�ci rozpatrywania przyrodoznawczego fakt�w nie tylko parapsychicznych, ale i psychicznych. Ca�a nauka wsp�czesna nierzadko jawi si� jej przedstawicielom jako taki ca�o�ciowy system wiedzy, u kt�rego podstaw le�y wiedza o przyrodzie nieo�ywionej. Gdy chodzi natomiast o uk�ady �ywe, a tym bardziej cechuj�ce si� celowym zachowaniem, to wyobra�e� o istocie takich system�w w nauce wsp�czesnej nie mo�na uzna� za kompletne.

Mimo olbrzymich sukces�w fizyki i biologii, przyrodoznawstwo wci�� jeszcze odczuwa powa�ny wp�yw pewnej tradycji mechanistycznej. Tradycja ta z ca�� oczywisto�ci� ujawni�a si� np. w teorii automat�w, na kt�rej zasadza si� konstrukcja nowoczesnych komputer�w, maj�cych odtwarza� i modelowa� z�o�one formy czynno�ci psychologicznych cz�owieka.

Pr�buj�c przeanalizowa� pojmowanie psychiki ludzkiej przez teori� automat�w, bez wi�kszego trudu mo�emy stwierdzi�, �e u podstaw modelowania po�o�ono znany schemat �bodziec� reakcja". Analiza nasza wykazuje, �e bod�cowo-reaktywny automat tego rodzaju nie uwzgl�dnia wielu niezwykle donios�ych proces�w merytorycznych, zachodz�cych w ludzkiej aktywno�ci psychicznej, a zwi�zanych z modelowaniem i odbiciem otaczaj�cego cz�owieka �rodowiska zewn�trznego. Dlatego te� cz�owiek rozwi�zuje niekt�re zadania w spos�b istotnie lepszy ni� wsp�czesne komputery1).

W jeszcze mniejszym stopniu wsp�cze�ni przyrodoznawcy sk�onni s� liczy� si� z opisywanymi w parapsychologii zjawiskami rzadkimi. Co wi�cej, negowanie takich zjawisk jest dla uczonego jak gdyby kryterium dobrego tonu, niezb�dnym warunkiem jego powagi naukowej. Ca�kowicie przekre�laj�c istnienie np. telepatii i telekinezy, taki przedstawiciel nauki zak�ada, �e zdob�dzie reputacj� powa�nego badacza. Je�eli za� spr�buje w kr�gu swoich koleg�w zrelacjonowa� przypadki telepatii, kt�re w rzeczywisto�ci mia�y miejsce z jego udzia�em, to mo�e z g�ry za�o�y�, �e jego reputacja jako uczonego zostanie powa�nie nadwer�ona.

Tak wi�c, nauka, kt�ra powsta�a i okrzep�a w walce z zabobonami i przes�dami, sama zaczyna tworzy� w�asne zabobony i przes�dy. Kap�ani nauki przemieniaj� si� w kap�an�w sensu stricte, stwarzaj�cych bariery na drodze poznania ludzkiego.

Nasza ksi��ka ma dwa zadania. Jedno jest zwi�zane z ujawnieniem teoretycznych s�abo�ci parapsychologii jako pewnego zamkni�tego systemu, przeciwstawianego przyrodoznawstwu. Natomiast drugie zadanie polega na pr�bie wprowadzenia do systemu przyrodoznawstwa tych zadziwiaj�cych fakt�w, kt�rymi dysponuje parapsychologia. Nie tylko zreszt� na wykazaniu realnego istnienia tych fakt�w � chcemy zaapelowa� do przyrodoznawc�w, aby poddali je powa�nej analizie naukowej i poczynili na ich podstawie wnioski teoretyczne.

Mo�na nie w�tpi�, i� poznanie tych fakt�w i zbudowanie wynikaj�cych z nich teorii przyrodoznawczych przyczyni si� do intensywnego rozwoju nauki i donios�ych dziedzin ludzkiej praktyki.

Wsp�czesnego uczonego, usi�uj�cego umocni� sw� reputacj� naukow� na drodze negowania zjawisk parapsychicznych, mo�na oczywi�cie zrozumie�. Fakty telepatii s� istotnie rzadkie. Rzadko zdarzaj� si� te� ludzie obdarzeni zdolno�ci� przekazywania my�li na odleg�o�� czy oddzia�ywania na otaczaj�ce obiekty. Trudno�� polega tak�e na tym, �e fenomen � cz�owiek dysponuj�cy tymi zdolno�ciami, bynajmniej nie zawsze mo�e je uzewn�trzni� w stopniu, w jakim jest to niezb�dne dla udowodnienia istnienia zjawiska. Jak ka�dy cz�owiek, fenomen doznaje waha� w swych stanach fizjologicznych i psychicznych. Bynajmniej nie zawsze znajduje si� w potrzebnej kondycji. Opr�cz tego, reguluj�ce o�rodki m�zgu, od kt�rych zale�y efekt, bynajmniej nie zawsze podporz�dkowuj� si� jego �wiadomej kontroli. Nie mo�e on wi�c zawsze dowolnie sterowa� swymi niezwyk�ymi zdolno�ciami. Wszystkie te ograniczenia, nierzadko prowadz�ce do zniweczenia eksperyment�w, jedynie zwi�kszaj� sceptycyzm otoczenia, a szczeg�lnie tych badaczy, kt�rych zaproszono w charakterze ekspert�w i kt�rzy maj� zarejestrowa� dane zjawisko.

Wszystkie te trudno�ci bynajmniej jeszcze nie oznaczaj� braku samych efekt�w. �wiadcz� raczej o g��bokim zaszyfrowaniu owego pod�o�a, na kt�rym efekty parapsychiczne powstaj�. Przecie� gdyby efekty tego rodzaju by�y rzecz� powszechn�, gdyby zdolno�ci takie mia�o wiele os�b i fakty np. telepatii i telekinezy by�y �atwo odtwarzalne, nie istnia�by we wsp�czesnym przyrodo-znawstwie problem parapsychologii. Wszystko by�oby dawno opisane i w��czone do systemu nauki tradycyjnej.

Ca�a historia ludzko�ci �wiadczy jednak o tym, �e dziedzina ta by�a �ci�le zaszyfrowywana na wszystkich etapach i we wszystkich nurtach rozwoju cz�owieka. Taka strategia szyfrowania by�a bezwzgl�dnie s�uszna. Owa piecz�� wielkiej tajemnicy, kt�ra we wszystkich okresach dziejowych le�a�a na dziedzinie parapsychologii i kt�ra znalaz�a sw�j wyraz, w specyficznym terminie �okultyzm" (nauka tajemna), spe�nia�a funkcj� og�lnoludzk�. Tajemnica ta ratowa�a ludzi od nierzetelnego wykorzystywania wielkich si� przyrody. Zachowuj�c w tajemnicy sw� wielk� �Wiedz�", staro�ytni psychologowie stawiali barier� z�u na �wiecie.

Jednak�e w naszych czasach tajemna, pot�na wiedza o cz�owieku i jego mo�liwo�ciach powinna sta� si� w�asno�ci� ludzko�ci. Wiadomo, �e w�a�nie nasze czasy � czasy eksplozji informacji, stawiaj� szczeg�lnie wysokie wymagania przed psychik� cz�owieka. W zwi�zku ze zmienionymi warunkami pracy i nasilaj�cym si� tempem �ycia cz�owiek nie mo�e ju� ograniczy� si� do swych zwyk�ych mo�liwo�ci. Problemem o nadzwyczajnej donios�o�ci staje si� wykorzystanie rezerwowych mo�liwo�ci psychicznych cz�owieka.

Po to jednak, by mie� mo�no�� uruchomienia rezerw psychicznych, nale�y wiedzie� znacznie wi�cej o psychice ludzkiej, ni� wiedziano dotychczas, trzeba si�gn�� do najg��bszych prawid�owo�ci pracy m�zgu ludzkiego. Zagadki psychiki ludzkiej awansuj� do szeregu najpilniejszych zada� badania naukowego, podobnie jak ca�kiem jeszcze niedawno miano podstawowych problem�w naukowych zyska�y kwestie, zwi�zane z zagadkami i mo�liwo�ciami j�dra atomu. W taki spos�b nauka zmienia priorytetowy, rzec mo�na, dominantowy obiekt swego badania, w zwi�zku z zadaniami, wobec kt�rych staje ludzko��.

Podstawow� metod� badania rezerwowych mo�liwo�ci psychicznych cz�owieka jest eksperyment, w kt�rego toku mo�liwo�ci te ujawniaj� si�. Przyk�ad takiego eksperymentu mo�e stanowi� metoda bu�garskiego badacza Georgija �ozanowa, kt�ry stworzy� wielce interesuj�cy wariant intensywnego nauczania. Metoda ta wykaza�a, jak olbrzymie s� rezerwy tkwi�ce w mo�liwo�ciach pami�ci cz�owieka.

Do takiego typu eksperyment�w zaliczaj� si� do�wiadczenia z oddzia�ywaniami elektrycznymi na biologicznie czynne punkty sk�ry, przy pomocy kt�rych zmieniaj� si� stany i charakterystyki uk�adu nerwowego cz�owieka. St�d te� najbardziej interesuj�cy by�by taki eksperyment, w kt�rego toku dowolna osoba mog�aby naby� zdolno�ci fenomena, na przyk�ad, do komunikacji telepatycznej. Gdyby taki eksperyment zosta� opracowany, oznacza�oby to nie tylko nabycie pewnych mo�liwo�ci praktycznych, lecz tak�e wyja�nienie najg��bszych prawid�owo�ci psychiki ludzkiej.

Niestety, na obecnym etapie bada� powa�na cz�� prac eksperymentalnych musi by� dokonywana na fenomenach � osobach wykazuj�cych specyficzn� anomali� psychiczn�, kt�ra czyni ich uzdolnionymi parapsychicznie.

Pod wzgl�dem swej funkcji poznawczej, u�ytecznej dla nauki wsp�czesnej, fenomeny mog� by� por�wnywane z atomami pierwiastk�w radioaktywnych w fizyce. Te w�a�nie atomy, dzi�ki swemu rozpadowi, pozwoli�y na wyja�nienie wielu tajemnic struktury j�dra atomowego wszystkich pierwiastk�w chemicznych. Fenomeny s� r�wnie rzadkie i na sw�j spos�b unikalne, jak substancje radioaktywne.

Owo rzadkie wyst�powanie os�b posiadaj�cych wyj�tkowe, jak cz�sto si� to okre�la, paranormalne zdolno�ci, ka�e wci�� wraca� do pytania, czy rzeczywi�cie istniej� takie osoby i takie zdolno�ci? A mo�e takich os�b, a wi�c i zjawisk typu telepatii, telekinezy czy jasnowidzenia, w og�le nie ma? Dla wielu, bardzo wielu przedstawicieli nauki negatywna odpowied� by�aby w pe�ni satysfakcjonuj�ca. Przecie� je�eli wszystkie te zjawiska rzeczywi�cie istniej�, to konieczne jest wprowadzenie bardzo istotnych korektur do systemu nauki wsp�czesnej. Liczne, pozornie bezdyskusyjne za�o�enia naukowe musz� ulec rewizji. Co wi�cej, przyrodoznawstwo wsp�czesne powinno rozszerzy� si� o dzi� jeszcze nie istniej�ce, nowe dziedziny nauki.

Wszystko to ��czy si� z wielkim i intensywnym wysi�kiem badawczym. Czy nie lepiej wi�c nie dostrzega� niekt�rych fakt�w, ignorowa� je, neguj�c wr�cz bezpo�rednie dane do�wiadczalne? W�wczas wszystko pozostanie po staremu i nauka nie b�dzie wymaga� �adnych zmian.

Wielce znamienna jest tu postawa wobec wynik�w rejestracji niekt�rych rozpowszechnionych w Indiach sztuk magicznych, demonstrowanych na placach, targowiskach i w innych t�umnie ucz�szczanych miejscach. W jednym z najbardziej znanych widowisk starszy fakir rzuca w g�r�, wysoko w niebo, koniec sznura. Drugi uczestnik przedstawienia, ch�opiec, wspina si� po sznurze i niknie w ob�okach. Ten obraz widzi t�um. Znajduj�cy si� w t�umie Europejczycy fotografuj� sztuczk� i w efekcie otrzymuj� obraz, na kt�rym nie ma tego, co obserwowa� t�um. Na zdj�ciu wida�, �e fakir i ch�opiec siedz� na ziemi, a obok nich le�y zwini�ty sznur.

Na tej podstawie wyci�ga si� wniosek: wszystkie tak zwane efekty Wschodu s� jednym wielkim oszustwem, iluzj�, kt�r� �atwo zdemaskowa� przy pomocy technicznych �rodk�w obiektywnej rejestracji zjawisk. Wniosek taki m�g�by by� s�uszny, gdyby nie jeden zastanawiaj�cy szczeg�: ca�y, wielki i z regu�y r�noj�zyczny t�um, kt�remu demonstrowano sztuczk�, wszyscy ludzie w tym t�umie widzieli ten sam obraz.

Oznacza to, �e sztukmistrze zdo�ali narzuci� ludziom te obrazy, kt�re chcieli. Sztukmistrze dzia�aj� zwykle w milczeniu, nie opowiadaj� ludziom, co mianowicie ma widzie� t�um. A wi�c, w danym przypadku, moment sugestii s�ownej mo�na wykluczy� i po to, by sztuczka si� uda�a, by t�um ujrza�, jak ch�opiec wspina si� po sznurze do g�ry, konieczne jest bezs�owne zasugerowanie tych obraz�w, kt�rego nie mo�na zrealizowa� bez przekazania my�li na odleg�o��, czyli, inaczej m�wi�c, bez oddzia�ywania telepatycznego.

W taki spos�b zdemaskowanie przy pomocy fotografii jednego dziwnego zjawiska � zachowania ch�opca wspinaj�cego si� po sznurze, prowadzi do konieczno�ci uznania zjawiska innego, jeszcze dziwniejszego i bardziej niezwyk�ego � my�lowego narzucania t�umowi halucynacji wzrokowych. Negacja w spos�b nieunikniony prowadzi w tym wypadku do innego, nad wyraz istotnego stwierdzenia, nie zauwa�aj� jednak tego ci, kt�rzy usi�uj� demaskowa� sztuczki przy pomocy fotografowania.

Przypadki telepatii istotnie s� trudne do odtworzenia w warunkach laboratoryjnych. Prawie ka�dy cz�owiek w wieku �rednim, a i wielu m�odych, mo�e przytoczy� przyk�ady wymiany informacji na odleg�o��. Autorom tej ksi��ki dopisa�o szcz�cie � mieli oni mo�no�� obserwowania ca�ego szeregu zjawisk, zaliczanych zwykle do dziedziny parapsychologii.

Obserwowali�my np. wybitne zdolno�ci jasnowidz�cej Jeleny Juriewny Agarkowej, kt�ra szczeg�owo opisywa�a przez telefon umeblowanie pokoju, w kt�rym znajdowali�my si�. Oczywi�cie, w pokoju tym nigdy dot�d nie by�a. W�r�d znajduj�cych si� tu przedmiot�w by�y rzeczy do�� rzadko spotykane, m.in. przywieziona z Wietnamu kompozycja z korali. Jasnowidz�ca do�� dok�adnie wskaza�a miejsce, w kt�rym ta kompozycja si� znajdowa�a i opisa�a j�. Opisa�a tak�e tre�� wisz�cego na �cianie obrazu metaloplastycznego, wymieni�a metal, z jakiego by� wykonany i inne jego cechy.

Dobrane pary telepatyczne autorzy spotykali niezbyt cz�sto. By�y to jednak pary, kt�re przekazywa�y informacje nie na zasadzie prawdopodobie�stwa, lecz w stu procentach. Nie tak dawno np. mieli�my mo�no�� obserwowania kontaktu telepatycznego mi�dzy matk� a niedorozwini�t� umys�owo jedenastoletni� dziewczynk�, znajduj�c� si� w stanie g��bokiego debilizmu. Dziewczynka do�� nieporadnie operowa�a cyframi i literami, ale mog�a w ca�o�ci odtworzy� d�ug� sekwencj� liter i cyfr, na kt�re patrzy�a matka. Litery te mog�y sk�ada� si� na wyrazy, czy te� tworzy� szeregi pozbawione wszelkiego sensu, lecz na wynik w �adnej mierze to nie rzutowa�o.

Cz�ciej ni� inne zjawiska parapsychiczne mogli�my obserwowa� tzw. paranormaln� diagnostyk� i uzdrowicielstwo. Realizowano je przy pomocy r�k, zbli�anych do cia�a cz�owieka, bez dotykania go. Uzdrawiacze i diagno�ci opisuj� swe dzia�ania jako pewnego rodzaju proces lokacyjny: jak gdyby wysy�ali kwanty energii i odbierali odpowied� od ustroju chorego. To sterowanie energi� i oddzia�ywanie energetyczne na ustr�j w szeregu przypadk�w rzeczywi�cie prowadzi do wyra�nego efektu leczniczego. Dysponujemy obecnie dostatecznym materia�em statystycznym, by z ca�� pewno�ci� wnioskowa� o realnym istnieniu takiej niezwyk�ej diagnostyki i leczenia.

Istnienie wytrysk�w energetycznych z palc�w mo�na sprawdzi� r�wnie� innymi, bardziej obiektywnymi metodami. Po niewielkim treningu wystarczy potrzyma� r�ce nad nasionami ro�lin, po czym wys�a� je wraz z pr�bk� kontroln�. Ze znacznym stopniem prawdopodobie�stwa mo�na przewidzie�, �e nasiona �napromieniowane" prze r�ce b�d� kie�kowa� bardziej aktywnie, ni� nasiona kontrolne. Efekt ten sprawdzano wielokrotnie i w wielu przypadkach w spos�b niew�tpliwy rejestrowano biologicznie czynne oddzia�ywanie r�k cz�owieka na ro�liny.

Tylko pokr�tce wskazali�my pewne fakty, bezpo�rednio przez nas zaobserwowane. Wiele z nich stanie si� przedmiotem naszej odr�bnej i szczeg�owej analizy w dalszych rozwa�aniach. Tu chcieliby�my tylko zdecydowanie stwierdzi�, z pozycji bezpo�rednich uczestnik�w i obserwator�w niezwyk�ych eksperyment�w, �e fakty te bezsprzecznie istniej�, a wi�c mog� by� przedmiotem naukowego badania.

Jak z tego wynika, w danym przypadku by�oby zapewne wskazane unikanie dw�ch skrajno�ci. Z jednej strony, trzeba strzec si� absolutyzowania teoretycznej wyj�tkowo�ci parapsychologii jako pewnego przeciwstawnego przyrodoznawstwu systemu konceptualnego, z drugiej strony jednak, w odniesieniu do tej dziedziny niezb�dna jest tylko taka dawka sceptycyzmu i obiektywnego badania, kt�ra nie pozwoli�aby wyla� dziecka z k�piel�, czyli zgubi� realne fakty, mog�ce mie� warto�� dla wsp�czesnego przyrodoznawstwa.

W �adnym przypadku nie wolno tu powt�rzy� b��du, jaki komisja francuskiej akademii nauk pope�ni�a w odniesieniu do meteoryt�w. Jak wiadomo, komisja ta pod przewodnictwem wielkiego Lavoisiera zawyrokowa�a, i� �... kamienie z nieba spada� nie mog�, albowiem ich tam nie ma". Jak wiadomo, ten werdykt na wiele dziesi�cioleci wstrzyma� rozw�j nauki o meteorytach. Niezale�nie od tego, jak dalece niezwyk�e mog� wydawa� si� fakty zaliczane do dziedziny parapsychologii, winny one stanowi� przedmiot analizy naukowej oraz stosowania metod obiektywnej rejestracji, podobnie jak bada si� tradycyjne fakty z �ycia przyrody. Wielki uczony rosyjski, jeden z tw�rc�w wsp�czesnego przyrodoznawstwa Dymitr Mendelejew wypowiedzia� si� na temat metody bada�, jakiej wymagaj� niezwyk�e fakty.

Jak podkre�li� Mendelejew, t� czy inn� dziedzin� dziwnych fakt�w nale�y ograniczy�, w celu wyodr�bnienia z nich okre�lonej grupy zjawisk, w stosunku do kt�rych uczeni dysponuj� okre�lonymi metodami naukowymi. Nast�pnie, w odniesieniu do tej kategorii zjawisk powinny by� zastosowane wszystkie dost�pne �rodki i aparatura, jakimi nauka dysponuje lub te� takie, kt�re dora�nie dla danego przypadku mog� zosta� stworzone.

Szczeg�ln� jednak uwag� zwraca� Mendelejew na kwesti� stworzenia teorii, kt�ra potrafi�aby wyt�umaczy� dziwne fakty, wykraczaj�ce poza znane zjawiska przyrody. Mendelejew akcentowa� zw�aszcza konieczno�� ca�kowitego odrzucenia przez badaczy wszelkich aspekt�w mistycznych podczas tworzenia takiej teorii. Co si� za� tyczy jej tre�ci, wielki rosyjski chemik otwiera� najszersze pole dla tw�rczej my�li uczonych.

Bardzo interesuj�ca jest w tej mierze opinia Mendelejewa na temat hipotezy tzw. zjawisk mediumicznych, proponowanej przez francuskiego badacza Chevillarda. Charakterystyczne, �e sam Mendelejew nie podziela koncepcji Chevillarda. Pisze jednak: �Chevillard trzyma si� hipotezy o magnetyzmie zwierz�cym czyli pewnym napi�ciu nerwowym, kt�re, jak elektryczno��, mo�e przebiega� przez cia�o i z niego si� wylewa�. Zak�ada on, �e liczne zjawiska mediumiczne zawdzi�czaj� swe pochodzenie dzia�aniu takiego p�ynu zwierz�co-magnetycznego. W takim stosunku do przedmiotu nie ma nic niedopuszczalnego ani absurdalnego i takiej wyk�adni zjawisk mediumicznych, jakiej trzyma si� Chevillard, nie powinno si� stawia� na r�wni z wyk�adni�, nadawan� zjawiskom mediumicznym przez spirytyst�w. W Chevillardzie wida� naturalist�, kt�ry nie odrzuca nauki, tylko pragnie jej dalszego prawid�owego rozwoju"2) (str. 165).

W tej charakterystyce punktu widzenia Chevillarda przejawia si� tw�rcza my�l wielkiego uczonego, uznaj�cego prawo r�wnie� takich punkt�w widzenia, z kt�rymi sam si� nie zgadza. Jedynym kryterium, jakie zdaniem Mendelejewa obowi�zuje przyrodnika, jest negowanie mistycznej koncepcji wsp�czesnych mu spirytyst�w.

To naukowe stanowisko zachowuje wa�no�� r�wnie� przy podejmowaniu analizy niezwyk�ych fakt�w parapsychologii. S� tu mo�liwe naj�mielsze nawet podej�cia i hipotezy. Musz� one jednak zachowywa� charakter przyrodoznawczy, wykazuj�c m.in. tak� w�asno�� hipotezy przyrodoznawczej, jak mo�liwo�� jej weryfikacji eksperymentalnej. Jedynym ograniczeniem jest niedopuszczalno�� pr�b interpretacji mistycznej tych dziwnych zjawisk, jakimi okazuj� si� fakty parapsychologii. Badacz powinien rozpatrywa� te fakty z pozycji przyrodoznawstwa, nie naruszaj�c jego niepodwa�alnych zasad materialistycznych.

Stanowisko takie jest s�uszne przede wszystkim dlatego, �e nie�atwo jest zawczasu nakre�li� granic�, oddzielaj�c� fakty mo�liwe od zjawisk niemo�liwych. Historia nauki pami�ta owe ca�kiem jeszcze niedawne wydarzenia, gdy stan pe�nej r�wnowagi i spokoju, charakterystyczny dla przyrodoznawstwa ubieg�ego wieku zmieni�a nagle szalej�ca burza odkry� wieku dwudziestego. Pow sta� nowy i wielce dziwny dla �wiatopogl�du mechanistycznego �wiat mechaniki kwantowej i cz�stek elementarnych. Powsta�y nowe idee, a ich tw�rcy byli na tyle krytyczni i dowcipni, �e okres liii swe w�asne idee jako szalone.

Ta rewolucja w fizyce, wykazuj�ca ograniczono�� ukszta�towanych w dawnym przyrodoznawstwie poj��, zako�czy�a si� wspania�ym zwyci�stwem nauki i techniki. Rewolucja ta wykaza�a te� �e najradykalniejsze nawet �amanie koncepcji teoretycznych jest mo�liwe przy jednoczesnym zachowaniu niekt�rych podstawowych za�o�e� przyrodoznawstwa. Wielka rewolucja idei wykaza�a, �e materializm mechanistyczny jako metafizyczna podstawa przyrodoznawstwa nie odpowiada ju� poziomowi wsp�czesnych nauk przyrodniczych. Ta rewolucja w przyrodoznawstwie oznacza�a zwyci�stwo innego pogl�du na �wiat, opartego na dialektyce.

Wielkie �amanie poj�� przyrodoznawstwa mia�o olbrzymie konsekwencje, nie tylko dla nauki i techniki. �amanie to nada�o nowy kszta�t rozumowi wsp�czesnego cz�owieka. Nowe fakty, nowe prawa biologii i fizyki okaza�y si� wspania�ym zaczynem intelektualnym. W�a�nie dzi� cz�owiek, w pe�ni �wiadom bezgranicznych mo�liwo�ci swego intelektu i nauk przyrodniczych, got�w jest � w najszerszym sensie � do podj�cia analizy zjawisk parapsychicznych. Wsp�czesnemu badaczowi, w odr�nieniu od jego kolegi sprzed stu lat, nie grozi ju� alternatywa: mechanicyzm albo mistyka. Najbardziej nawet zdumiewaj�ce poj�cia parapsychologiczne nie mog� by� bardziej szokuj�ce ni� np. stwierdzony przez fizyk� wsp�czesn� fakt jednoczesnego znajdowania si� jednego elektronu w dw�ch r�nych punktach przestrzeni.

Cz�owiek wsp�czesny dojrza� wi�c intelektualnie na tyle, �e zdo�a ju� w swej �wiadomo�ci wyrwa� realne a dziwne zjawiska psychiki ludzkiej ze sfery mistyki, ze sfery pradawnego okultyzmu i przenie�� je do sfery pe�nego sprzeczno�ci, nie mniej dziwnego, ale materialistycznego w swej istocie przyrodoznawstwa wsp�czesnego.

Posiadaj�c zdolno�� budowania wewn�trznych modeli informacyjnych otaczaj�cego �wiata i regulowania dzi�ki tym modelom w�asnego zachowania, jedynie w spos�b nader po�redni poznajemy wszech�wiat i jego w�asno�ci. Gdy chodzi o mikro�wiat fizyczny, mo�liwo�ci poznawcze cz�owieka s� jeszcze bardziej ograniczone. Wszystko to stwarza w�a�nie bariery psychiczne, kt�re utrudniaj� zg��bienie materialnego pod�o�a psychiki cz�owieka. Nie mamy jednak wyj�cia: musimy te bariery pokona�. Przecie� ju� dzi� mo�na doj�� do wniosku, �e biologia molekularna, mimo swych ogromnych sukces�w, nie zdo�a�a wyja�ni� najg��bszych tajnik�w �ycia, nie m�wi�c ju� o tajemnicach materialnego fundamentu psychiki. Poziom, b�d�cy przedmiotem biologii molekularnej, w istocie nie jest nosicielem specyfiki �ycia -kwasy nukleinowe mog� przecie� mie� ten sam sk�ad chemiczny zar�wno w �ywym, jak i martwym organizmie. Ta prosta okoliczno�� wskazuje na konieczno�� poszukiwania specyfiki w�a�ciwych proces�w �yciowych (a wiec r�wnie� psychicznych) na poziomie istotnie g��bszym, ni� poziom cz�steczkowy.

Analiza wykazuje, �e ca�a ta, dotychczas zagadkowa, specyfika zwi�zana jest przede wszystkim z procesami informacyjnymi w uk�adach biologicznych z kodowaniem, na kt�rego podstawie odbywa si� wzrost i funkcjonowanie organizmu. Okazuje si�, �e ta s�u�ba informacyjna organizmu i poszczeg�lnych kom�rek, jak zostanie wykazane dalej, jest pokrewna materialnym mechanizmom aktywno�ci psychicznej.

Przeprowadzone przez nas badania biofizyczne wykaza�y, �e u podstaw informacyjnej s�u�by zachowania, jak i u podstaw informacyjnej s�u�by �ycia, leg�y procesy, zachodz�ce na najg��bszym poziomie fizycznym. Fundament materii jest wi�c jednocze�nie fundamentem zar�wno �ycia, jak i psychiki.

Nie ma �adnych w�tpliwo�ci, �e odkrycie pod�o�a fizycznego dziwnych fakt�w parapsychologii pozwoli�oby rzuci� �wiat�o na materialne pod�o�e �ycia i psychiki. B�dzie to interesuj�ce dla ludzko�ci bynajmniej nie tylko z czysto teoretycznego punktu widzenia.

Liczne istotne momenty, zwi�zane z rozwojem psychicznym i sterowaniem procesem tw�rczego my�lenia zak�adaj� poznanie prawid�owo�ci, kt�re le�� u podstaw aktywno�ci psychicznej cz�owieka. Opr�cz tego nale�y mie� na wzgl�dzie, �e energia, kt�ra pozwala niekt�rym ludziom na dokonywanie diagnoz i leczenie, w okre�lony spos�b wp�ywa na jedno�� ustroju i na realizacj� w tym ustroju proces�w regulacji.

Je�eli za� tak jest istotnie, to mo�na za�o�y�, �e niedob�r tej energii mo�e doprowadzi� do tego, �e poszczeg�lne kom�rki poczuj� si� samodzielne i niezale�ne od ustroju jako jednolitej ca�o�ci. Po wyodr�bnieniu si� mog� one rozpocz�� swe w�asne �ycie i rozw�j. Innymi s�owy, analiza proces�w informacyjno-energetycznych w ustroju pozwala na postawienie pytania o wielkiej donios�o�ci: czy to w�a�nie nie w niedostatku takiej energii informacyjnej tkwi istota powstawania nowotworu rakowego?

Je�eli tak, to nale�y zmieni� ca�� strategi� walki z rakiem. Tak zwana medycyna paranormalna dysponuje obecnie ca�ym szeregiem �wiadectw, przemawiaj�cych na korzy�� takiej hipotezy.

Wszystko to uzmys�awia nam fakt, �e przeniesienie niekt�rych dziwnych i wielce interesuj�cych zjawisk z dziedziny parapsychologii, w kt�rej odbywa si� tylko ich rejestracja i opis, do dziedziny przyrodoznawstwa, w kt�rej winny by� badane ich mechanizmy wewn�trzne, mo�e mie� znaczenie nie tylko teoretyczne, ale i praktyczne.

Dalsze wywody tej pracy b�d� zmierza� do wykazania, jak przedstawiciele wsp�czesnego przyrodoznawstwa mog� zrozumie� i zinterpretowa� fakty, tradycyjnie zaliczane do dziedziny parapsychologii. Analizie zostan� poddane te fakty, kt�re autorzy uwa�aj� za absolutnie wiarygodne.

Rozpoczniemy od pewnej charakterystyki og�lnej przedmiotu psychologii wsp�czesnej oraz trudno�ci tej nauki, dla kt�rych pokonania trzeba by�oby wykorzysta� pewne dane parapsychologii. Rozpatrzenie niekt�rych zasad pracy m�zgu niezb�dne jest te� dla zrozumienia fundamentu zjawisk, zaliczanych do parapsychologii.

Dalsza cz�� ksi��ki b�dzie po�wi�cona problemom energetyki, okre�laj�cej aktywno�� psychiczn�. Ta psychoenergetyka b�dzie badana przy pomocy metod zbli�onych do akupunktury. Rozpatrzenie problemu kontakt�w bioinformacyjnych i problemu widzenia sk�rnego doprowadzi nas do zrozumienia fundamentalnych problem�w wsp�czesnej nauki przyrodniczej.

017

po polsku

Menu