363

Indeks

po polsku

Spis tre�ci / Dalej
WST�P DO WYDANIA PIERWSZEGO
Kiedy by�em dziesi�cioletnim ch�opcem wybra�em si� do po�o�onego niedaleko naszego domu w�wozu. Stoj�c na jego .skalistej kraw�dzi mo�na by�o wywo�a� cudowne echo. Zdoby�em si� na odwag� i krzykn��em najg�o�niej, jak tylko potrafi�em, najbardziej wulgarne i zakazane s�owo, jakie w�wczas zna�em. Dzisiaj, przesz�o �wier� wieku p�niej, nie pami�tam nawet, co to by�o za s�owo. Jednak�e nigdy nie zapomn� tego, co w�wczas czu�em. Pisanie ksi��ki o �mierci wywo�uje u mnie podobne wra�enie.
Na ka�dym kroku zdradzamy nasz niezdecydowany stosunek do kwestii �ycia i �mierci. Ta ostatnia nadal pozostaje k�opotliwym tematem. Z jednej strony grzebiemy naszych zmar�ych, staraj�c si� ich pocieszy�, przeb�aga� czy te� odwr�ci� od siebie ich gniew, a z drugiej � malujemy im twarze, usi�uj�c rozpaczliwie wykrzesa� na nich ostatni� iskr� �ycia.
Ambiwalentny charakter tej postawy przejawia si� nieomal we wszystkich dziedzinach �ycia. Uwa�amy, �e nauka i medycyna pozwoli�y nam w ko�cu zapanowa� nad �mierci�, lecz w rzeczywisto�ci nadal wierzymy, �e nikt z nas nie potrafi od�o�y� daty tego ostatecznego spotkania w Hadesie. Opowie�� o wr�bicie Kalchasie, kt�ry umar� ze �miechu na my�l o tym, �e prze�y� wyznaczon� sobie godzin� �mierci, nadal zawiera nieuchronn� prawd�. We wrze�niu 1973 roku, w Oa-kland w Kalifornii, orzeczono �mier� Samuela Moore'a na skutek postrza�u w g�ow�. Bij�ce nadal serce ofiary usuni�to i przetransportowano helikopterem do Stanford, gdzie przeszczepiono je potem innemu pacjentowi. Kiedy w miesi�c p�niej Andrew Lyons stan�� przed s�dem, obro�ca domaga� si�, aby oskar�enie o morderstwo zamieniono na napad z broni� w r�ku, poniewa� jego klient nie m�g� zabi� swej ofiary, skoro serce jej bi�o nadal. Kwestia ta rozwi�za�a si� w ko�cu sama, gdy wspomniane serce ostatecznie przesta�o bi�. Pozosta�y jednak w�tpliwo�ci dotycz�ce w�a�ciwego sprawcy tego morderstwa � czy by� nim zamachowiec, czy te� raczej chirurg dokonuj�cy przeszczepu?
Dwuznaczno�� ta jest dla mnie, jako biologa, wr�cz �enuj�ca. By� mo�e moja postawa wyda si� nieco staro�wiecka, niemniej uwa�am, �e przedstawiciele nauki powinni o �yciu wiedzie� znacznie wi�cej, zar�wno o jego pocz�tkach, jak i ko�cu. St�d te� ta ksi��ka. Podejrzewam, ze moja argumentacja zawiera wiele b��d�w logicznych i merytorycznych, jednak�e nie przejmuj� si� tym bardzo, gdy� zadaniem ksi��ki winno by� stymulowanie dalszej dyskusji.
Dok�adnie dwa lata temu zebra�em worek lu�nych biologicznych ciekawostek, kt�re u�o�one ra�eni stanowi� obiektywn� histori� naturaln� zjawisk paranormalnych. Stara�em si� nie wytycza� sobie �adnych sztucznych granic w prezentowaniu tego materia�u, jednak�e spogl�daj�c wstecz dostrzegam, gdzie pod�wiadomie wytyczy�em je sobie. �Supernature" by�a moj� Ksi�g� �ycia, niniejsza pozycja stanowi niejako jej kontynuacj� i jest Ksi�g� o �mierci i o tym co Po �yciu. Zaczynam j� od zarysowania najbardziej podstawowego dylematu w tej dziedzinie, jaki wynika z naszej nieumiej�tno�ci dok�adnego rozr�nienia �ycia i �mierci. Po rozwik�aniu tego problemu okazuje si�, �e otwiera on jedynie drog� do szeregu innych, budz�cych w�tpliwo�ci zagadnie�, kt�rych poprzednio nie chcia�em zauwa�y�.
Ksi��ka ta nie jest odpowiedzi� ani nawet pytaniem. Jest jedynie pr�b� ustalenia jakiej� solidnej bazy naukowej, kt�ra mog�aby pom�c w formu�owaniu odpowiednich pyta�. Kiedy ze znajomymi interesuj�cymi si� okultyzmem rozmawiam na temat reinkarnacji albo o cia�ach astralnych, ka�dy z nich kiwa potakuj�co g�ow�. Kiedy nalegam i domagam si� wyja�nienia tych zjawisk, ludzie ci stwierdzaj� jedynie, �e taka w�a�nie jest natura rzeczy. By� mo�e maj� racj�, dlatego zazdroszcz� im zdolno�ci przyjmowania wszystkiego na wiar�. Nie potrafi� jednak funkcjonowa� w taki spos�b. Obarczony ci�arem dziesi�ciu lat kszta�cenia w naukach �cis�ych, odczuwam potrzeb� znalezienia jakiego� sposobu pogodzenia naukowych docieka� z mistyczn� rewelacj�. Zaczynam powoli zdawa� sobie spraw� z tego, �e metody naukowe maj� swoje granice i niemo�liwa jest obserwacja rzeczywisto�ci bez jednoczesnego przekszta�cania jej w trakcie tego procesu. Obserwacja jest jednocze�nie modyfikacj�, a opis i zrozumienie danego zjawiska oznacza zarazem jego radykaln� zmian�. Fizycy atomowi akceptuj� obecnie fakt, �e niemo�no�� zmierzenia czegokolwiek wcale nie jest podstaw� do kwestionowania istnienia tego czego�. Zgadzam si� z t� postaw� i � je�li to konieczne � jestem gotowy porzuci� od czasu do czasu tradycyjn� lini� naukowej analizy. Najcz�ciej post�powanie takie prowadzi mnie bezpo�rednio do punktu, z kt�rego moi znajomi mistycy startowali od samego pocz�tku. W przeciwie�stwie do nich zdaj� sobie jednak spraw� z tego, na jakim gruncie stoj�, gdy� potrafi� popatrze� za siebie i prze�ledzi� kolejne kroki, kt�re mnie tu doprowadzi�y.
A zatem tym, kt�rym trudno zaakceptowa� mo�liwo�� istnienia innych rzeczywisto�ci, ofiarowuj� t� niedoskona�� map� drogi wiod�cej do owego przera�aj�cego kresu. Mam nadziej�, �e podobnie jak ja odkryj�, i� �mier� mo�e by� niekiedy pomostem �ycia.
PRZEDMOWA AUTORA DO WYDANIA DRUGIEGO
Ksi��k� t� napisa�em w 1974 roku. Powodem tego by�o za�enowanie, kt�re odczuwa�em jako biolog. Wynika�o ono z niemo�no�ci precyzyjnego zdefiniowania stan�w �ycia i �mierci.
W 1976 roku, podczas konferencji Kr�lewskich Akademii Medycznych, sporz�dzono list� objaw�w maj�cych pom�c w identyfikacji momentu �mierci. Zainteresowanie t� kwesti� wywo�ane zosta�o nag�ym post�pem w chirurgii przeszczep�w. Ostatecznie ustalono zesp� kryteri�w charakterystycznych dla ��mierci m�zgu", kt�re pozwala�yby lekarzom na orzeczenie �mierci pacjenta, pomimo i� serce jego nadal bi�o. Obecnie, ponad dziesi�� lat p�niej, jeste�my w przededniu pierwszego udanego przeszczepu m�zgu, tote� zwi�zane z tym problemy chirurgiczno-etyczne znowu wymagaj� stosownej uwagi. Krytycy nowych przepis�w oskar�aj� lekarzy, zdecydowanych na ratowanie �ycia swych pacjent�w, o �mordowanie" dawc�w, kt�rzy by� mo�e nie przekroczyli jeszcze og�lnie przyj�tego progu �mierci.
Sp�r prawno-medyczny trwa nadal, lecz nawet gdyby zaprzestano jakichkolwiek przeszczep�w, to i tak decyzje o charakterze ostatecznym musz� by� podejmowane w chwilach wy��czania coraz to bardziej skomplikowanych urz�dze� podtrzymuj�cych sztucznie �ycie pacjent�w. Obecnie oko�o dziesi�ciu tysi�cy Amerykan�w znajduj�cych si� w stanie �pi�czki jest w taki spos�b utrzymywanych przy �yciu, oczekuj�c na wyrok s�du w ich sprawie. Osobi�cie uwa�am, �e wsp�czesny zam�t w tej dziedzinie jest r�wnie �enuj�cy jak ten sprzed trzynastu lat. Dlatego te� ciesz� si� z mo�liwo�ci ponownego podj�cia owego tematu w skorygowanym wydaniu ksi��kowym.
Pozostaj� nadal w przekonaniu, i� korzenie dylematu tkwi� w naszej niech�ci do uznania faktu, i� pod wzgl�dem biologicznym rozgraniczanie �ycia i �mierci � na jakimkolwiek poziomie � nie ma sensu. �mier� nie ma rzeczywisto�ci klinicznej ani logicznej. Jest cz�ci� cyklu �ycia, cz�sto bywa czasowa, a niekiedy nawet uleczalna. Mam wi�c nadziej�, �e ta �wiadomo�� b�dzie podstaw� lepszego, bardziej zr�wnowa�onego rozumienia zdumiewaj�cego procesu.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

pajaa1981.pev.pl

363

po polsku

Menu