ODPOWIADA KRYSTYNA TYMOREK
Jak d³ugo choremu przys³uguje wynagrodzenie od pracodawcy?
Przez czas niezdolno¶ci do pracy wskutek choroby, trwaj±cej ³±cznie do 33 dni w roku kalendarzowym.
Podstawa prawna: art. 92 kodeksu pracy (k.p.)
Jak ustala siê limit 33 dni choroby w roku kalendarzowym, za które pracodawca wyp³aca wynagrodzenie? Czy kolejny pracodawca liczy go od nowa?
Limit 33 dni choroby finansowanych przez pracodawcê ustala siê, sumuj±c poszczególne niezdolno¶ci do pracy w roku kalendarzowym, bez wzglêdu na przerwy, czy te¿ zmianê zatrudnienia. Temu, kto podczas roku podejmuje zatrudnienie poza macierzystym zak³adem, do limitu tego wlicza siê równie¿ okresy wyp³aty wynagrodzenia chorobowego przed rozpoczêciem dodatkowej pracy. W takiej sytuacji informacja o wykorzystanych u poprzedniego pracodawcy dniach, za które przys³uguje wynagrodzenie chorobowe, powinna siê znale¼æ w ¶wiadectwie pracy. Ma ona dotyczyæ wy³±cznie dni choroby, przypadaj±cych w danym roku kalendarzowym.
Podstawa prawna: art. 92 k.p. , § 1 ust. 1 pkt. 7 rozporz±dzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie szczegó³owej tre¶ci ¶wiadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz. U. nr 60, poz. 282 ze zm.).
WYCZEKIWAÆ CZY NIE
Ile wynosi okres wyczekiwania i kiedy nie jest on wymagany?
Aby pracownik uzyska³ wynagrodzenie za czas choroby, musi posiadaæ 30-dniowy okres wyczekiwania, czyli odpowiedni sta¿ pozostawania w ubezpieczeniu chorobowym. Do okresu tego zalicza siê równie¿ okresy poprzedniego ubezpieczenia chorobowego, je¿eli przerwa miêdzy poprzednim ubezpieczeniem a nastêpnym nie przekroczy³a 30 dni, albo przekroczy³a, ale by³a spowodowania urlopem bezp³atnym, wychowawczym lub odbywaniem s³u¿by wojskowej przez ¿o³nierza zawodowego.
Wyczekiwanie nie jest wymagane, gdy niezdolno¶æ do pracy powsta³a wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Jego przebycie jest natomiast konieczne w razie zwolnienia lekarskiego podczas ci±¿y. Od pierwszego dnia niezdolno¶ci do pracy wynagrodzenie chorobowe przys³uguje absolwentom szkó³ lub szkó³ wy¿szych, którzy zostali objêci ubezpieczeniem chorobowym w ci±gu 90 dni od dnia ukoñczenia szko³y lub uzyskania dyplomu ukoñczenia studiów wy¿szych oraz pracownikom z co najmniej 10-letni sta¿em ubezpieczeniowym (czyli co najmniej 10-letnim okresem ubezpieczenia chorobowego oraz/lub spo³ecznego, daj±cego prawo do zasi³ków chorobowych).
Podstawa prawna: art. 4 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o ¶wiadczeniach pieniê¿nych z ubezpieczenia spo³ecznego w razie choroby i macierzyñstwa (Dz. U. nr 60, poz. 636 ze zm; dalej: u¶p)
Kolega podj±³ zatrudnienie 3 listopada 2003 r. Wcze¶niej trzy miesi±ce nie pracowa³. 29 pa¼dziernika 2003 r. z³ama³ nogê, na co otrzyma³ trzytygodniowe zwolnienie lekarskie. Pracodawcy dostarczy³ je 3 listopada. Czy nale¿y mu siê wynagrodzenie chorobowe, skoro niezdolno¶æ do pracy powsta³a przed przyst±pieniem do ubezpieczenia chorobowego?
Nie. Takie zwolnienie lekarskie mo¿e byæ co najwy¿ej podstaw± usprawiedliwienia absencji kolegi w pracy. Natomiast na jego podstawie pracodawca nie mo¿e wyp³aciæ ani wynagrodzenia za czas choroby, ani zasi³ku chorobowego. A to dlatego, ¿e ten, kto zachorowa³ przed podjêciem pracy i zwolnienie trwa nadal po przyst±pieniu do ubezpieczenia chorobowego, nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego. Nawet, gdy dane zwolnienie jest d³u¿sze od okresu wyczekiwania (który w tej sytuacji wynosi 30 dni). Podstawowym warunkiem przyznania zasi³ku chorobowego jest bowiem powstanie choroby podczas ubezpieczenia chorobowego lub ewentualnie po jego ustaniu.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 1 i art. 7 u¶p
Czy chorobê, przypadaj±c± podczas okresu wyczekiwania, wlicza siê do limitu 33 dni choroby w roku, za które p³aci zak³ad pracy?
Okresu niezdolno¶ci do pracy z powodu choroby, przypadaj±cego podczas wyczekiwania nie wlicza siê do limitu dni w roku kalendarzowym, przez które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia ze ¶rodków zak³adu pracy.
Podstawa prawna: u¶p
Po pó³rocznym pobieraniu zasi³ku dla bezrobotnych osoba rozpoczê³a pracê 1 pa¼dziernika 2003 r. Od 20 do 24 pa¼dziernika przebywa³a na zwolnieniu lekarskim. Czy mam jej wyp³aciæ wynagrodzenie za ten czas?
Nie przys³uguje jej wynagrodzenie chorobowe za czas zwolnienia lekarskiego od 20 do 24 pa¼dziernika, poniewa¿ nie up³yn±³ jeszcze 30-dniowy okres wyczekiwania.
Podstawa prawna: art. 4 ust. 1 u¶p
ILE I KIEDY P£ACIÆ
Czy wynagrodzenie chorobowe wyp³aca siê równie¿ za dni wolne od pracy?
Za ka¿dy dzieñ orzeczonej niezdolno¶ci do pracy, nie wy³±czaj±c dni wolnych od pracy, w tym wolnych sobót, niedziel i ¶wi±t. Za dzieñ zwolnienia lekarskiego przys³uguje 1/30 miesiêcznego wynagrodzenia za czas choroby.
Podstawa prawna: art. 10 ust. 3 i 4 i art. 36 ust. 4 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 3 k.p.
Ile wynosi wysoko¶æ wynagrodzenia za czas choroby?
Wysoko¶æ wynagrodzenia za czas choroby nie zale¿y od sta¿u pracy i generalnie wynosi 80 proc. podstawy wymiaru, równie¿ za czas pobytu w szpitalu. Do 70 proc. obni¿a siê bowiem jedynie zasi³ek chorobowy, przys³uguj±cy za czas pobytu ubezpieczonego w szpitalu. Zak³ad pracy mo¿e przyznaæ pracownikom wynagrodzenie za czas choroby wy¿sze od 80-proc., np. 100-proc. Wówczas - niezale¿nie od jego wysoko¶ci - nigdy nie stanowi ono podstawy wymiaru sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne. Wlicza siê je natomiast do podstawy wymiaru sk³adki zdrowotnej. Zak³ad pracy ma tak¿e mo¿liwo¶æ przyznania pracownikom wynagrodzenia uzupe³niaj±cego do wyp³acanego ze ¶rodków ZUS 70- lub 80-procentowego zasi³ku chorobowego - do wysoko¶ci 100 proc. jego podstawy wymiaru. Tak¿e i te dodatki, do kwoty nie przekraczaj±cej ³±cznie z zasi³kiem chorobowym 100 proc. przychodu pracownika, nie stanowi± podstawy wymiaru sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne. Podstaw± do wyp³acenia tego uzupe³niaj±cego wynagrodzenia powinien byæ w³a¶ciwy przepis, dotycz±cy zasad wynagradzania w danym zak³adzie (bran¿y) - zak³adowy uk³ad zbiorowy pracy b±d¼ regulamin wynagradzania.
Podstawa prawna: art.18 ust. 2 ustawy z 13 pa¼dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeñ spo³ecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 ze zm.; dalej: ustawa sus), art. 23 ust. 6 ustawy z 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. nr 45, poz. 391 ze zm.; dalej: ustawa o NFZ), § 2 ust.1 pkt. 25 rozporz±dzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegó³owych zasad ustalania podstawy wymiaru sk³adek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.)
W jakich sytuacjach przepisy przewiduj± 100-proc. wynagrodzenie za czas choroby?
Wynagrodzenie za czas choroby wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, gdy niezdolno¶æ do pracy:
powsta³a wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy:
- je¿eli niezdolno¶æ do pracy powsta³a bezpo¶rednio w nastêpstwie wypadku w drodze do pracy lub z pracy, podstaw± wyp³aty 100-proc. wynagrodzenia za czas choroby powinna byæ Karta wypadku w drodze do pracy lub z pracy sporz±dzona przez pracodawcê na podstawie rozporz±dzenia z 24 grudnia 2002 r.
- gdy niezdolno¶æ do pracy wynika z pó¼niejszych nastêpstw zaistnia³ych w stanie zdrowia pracownika w zwi±zku z wcze¶niej stwierdzonym wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, wynagrodzenie za czas choroby te¿ przys³uguje w wysoko¶ci 100 proc. podstawy wymiaru. Zwi±zek tej niezdolno¶ci do pracy z wcze¶niejszym wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy powinien zostaæ stwierdzony przez lekarza za¶wiadczeniem lekarskim wystawionym na zwyk³ym blankiecie.
przypada podczas ci±¿y - w takiej sytuacji podstaw± wyp³aty 100-proc. wynagrodzenia za czas choroby jest kod "B" na zwolnieniu lekarskim lub odrêbne za¶wiadczenie lekarskie, stwierdzaj±ce stan ci±¿y.
Podstawa prawna: art. 92 § 1 pkt 2 k.p. , rozporz±dzenia ministra pracy i polityki spo³ecznej z 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegó³owych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporz±dzania (Dz. U. nr 237, poz. 2015), art. 57 ust. 1 pkt 2 u¶p
Czy wynagrodzenie za czas choroby obni¿a siê o 25 proc. w sytuacji, gdy pracownik dostarczy³ pracodawcy zwolnienie lekarskie po up³ywie siedmiu dni od jego otrzymania?
Nie. Wówczas redukcji podlegaj± jedynie zasi³ek chorobowy lub opiekuñczy.
Podstawa prawna: art. 62 ust. 3 u¶p
PODSTAWA WYMIARU
Jak ustala siê podstawê wymiaru wynagrodzenia za czas choroby?
Wynagrodzenie za czas choroby oblicza siê wed³ug zasad obowi±zuj±cych przy ustalaniu podstawy wymiaru zasi³ku chorobowego, czyli zgodnie z ustaw± o ¶wiadczeniach pieniê¿nych. W jego podstawie uwzglêdnia siê te sk³adniki wynagrodzenia, od których ustalono sk³adkê na ubezpieczenie chorobowe. Generalnie podstawê tê stanowi przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie wyp³acone za sze¶æ miesiêcy kalendarzowych poprzedzaj±cych miesi±c, w którym powsta³a niezdolno¶æ do pracy lub za 12 takich miesiêcy - je¿eli pensja danej osoby ulega znacznemu wahaniu ze wzglêdu na charakter pracy lub zasady wynagradzania. Przez wynagrodzenie rozumie siê przychód pracownika, wchodz±cy do podstawy wymiaru sk³adek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potr±conych przez pracodawcê sk³adek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowanych ze ¶rodków pracownika. Je¿eli z wynagrodzenia pracownika nie potr±ca siê sk³adek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z powodu przekroczenia rocznego limitu ich podstawy (który w 2003 r. wynosi 65.850 z³), z wynagrodzenia potr±ca siê jedynie 2,45 proc. sk³adki na ubezpieczenie chorobowe.
Podstawa prawna: art. 92 § 2 k.p. , u¶p
Kiedy podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego ustala siê z 12 miesiêcy kalendarzowych? Kto o tym decyduje: sam ubezpieczony czy pracodawca?
Czasami za podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego pracowników przyjmuje siê wynagrodzenie wyp³acone za 12 (a nie za sze¶æ) miesiêcy kalendarzowych poprzedzaj±cych miesi±c zachorowania. G³ównie wtedy, gdy ich pensja ze wzglêdu na charakter pracy lub zasady wynagradzania ulega znacznym wahaniom. Dotyczy to zatrudnionych: w charakterze rybaków rybo³ówstwa morskiego i ¶ródl±dowego; na statkach ¿eglugi przybrze¿nej; w charakterze personelu p³ywaj±cego ¿eglugi ¶ródl±dowej oraz personelu lataj±cego i pok³adowego linii lotniczych; w budownictwie; w kó³kach rolniczych i spó³dzielniach kó³ek rolniczych oraz w rolniczych spó³dzielniach produkcyjnych; w gospodarstwach rolnych; w przetwórstwie rolno-spo¿ywczym; akwizytorów; po¶redników ubezpieczeniowych; dziennikarzy; realizatorów programów radiowych i telewizyjnych lub pracowników artystycznych oraz organizatorów i realizatorów imprez artystycznych; w biurach i pracowniach projektowych oraz w przedsiêbiorstwach geodezyjno-kartograficznych; w systemie prowizyjnym i czasowo-prowizyjnym; w systemie akordowym. O mo¿liwo¶ci ustalania podstawy wynagrodzenia z 12 miesiêcy nie decyduje ani pracodawca, ani sam ubezpieczony. Sytuacje, kiedy jest to dopuszczalne, okre¶la rozporz±dzenie z 18 sierpnia 1999 r.
Podstawa prawna: art. 36 ust. 2 u¶p, rozporz±dzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 sierpnia 1999 r. w sprawie okre¶lenia przypadków, w których za podstawê wymiaru zasi³ku chorobowego przyjmuje siê wynagrodzenia z 12 miesiêcy kalendarzowych w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
A jak ustaliæ podstawê wymiaru wynagrodzenia za czas choroby, je¿eli niezdolno¶æ do pracy powsta³a przed up³ywem sze¶ciu lub 12 miesiêcy kalendarzowych ubezpieczenia?
Wówczas podstawê tê stanowi przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie za pe³ne miesi±ce kalendarzowe ubezpieczenia.
Je¿eli niezdolno¶æ do pracy powsta³a przed up³ywem pe³nego miesi±ca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, pod uwagê bierze siê wynagrodzenie, które dany pracownik osi±gn±³by, gdyby pracowa³ ca³y miesi±c. W takiej sytuacji podstawê wymiaru wynagrodzenia za czas choroby stanowi:
1) wynagrodzenie miesiêczne okre¶lone w umowie o pracê lub w innym akcie, na podstawie którego powsta³ stosunek pracy, je¿eli wynagrodzenie przys³uguje w sta³ej miesiêcznej wysoko¶ci,
2) wynagrodzenie miesiêczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia osi±gniêtego za przepracowane dni robocze przez liczbê dni przepracowanych i pomno¿enie przez liczbê dni, które pracownik by³ obowi±zany przepracowaæ w tym miesi±cu, je¿eli przepracowa³ choæby dzieñ,
3) kwota zmiennych sk³adników wynagrodzenia w przeciêtnej miesiêcznej wysoko¶ci, wyp³acona za miesi±c, w którym powsta³a niezdolno¶æ do pracy, zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u którego przys³uguje zasi³ek chorobowy, je¿eli pracownik nie osi±gn±³ ¿adnego wynagrodzenia.
S± to tzw. zasady uzupe³niania wynagrodzenia.
Podstawa prawna: art. 36 ust. 3 i art. 37 u¶p
Kiedy podstawê wymiaru wynagrodzenia za czas choroby trzeba uzupe³niæ?
Je¿eli w okresie, przyjmowanym do ustalania podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego, pracownik nie osi±gn±³ wynagrodzenia wskutek nieobecno¶ci w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego:
wy³±cza siê wynagrodzenie za miesi±ce, w których przepracowa³ mniej ni¿ po³owê obowi±zuj±cego go czasu pracy. Je¿eli jednak w ka¿dym miesi±cu zatrudniony wykonywa³ pracê przez mniej ni¿ po³owê obowi±zuj±cego go czasu pracy z przyczyn usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego przyjmuje siê wynagrodzenie za wszystkie te miesi±ce, po uzupe³nieniu wed³ug wskazanych zasad 1-3.
przyjmuje siê po uzupe³nieniu (wed³ug wskazanych zasad 1-3) wynagrodzenie z miesiêcy, w których przepracowa³ co najmniej po³owê obowi±zuj±cego go czasu pracy.
Podstawa prawna: art. 38 ust. 2 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
CO WLICZAÆ
Czy w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego uwzglêdnia siê pensje za godziny nadliczbowe?
Tak, ale w kwocie faktycznie uzyskanej, bez uzupe³niania.
Podstawa prawna: art. 42 ust. 1 u¶p
Pracownik zarabia sta³± pensjê 2000 z³. W maju 2003 r. chorowa³ siedem dni, w zwi±zku z czym dosta³ tylko 1500 z³ wynagrodzenia zasadniczego. W miesi±cu tym pracowa³ w godzinach nadliczbowych i z tego tytu³u uzyska³ 700 z³. Ponownie zachorowa³ w pa¼dzierniku 2003 r. Jak ustaliæ podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego?
Do obliczenia podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego nale¿y przyj±æ wynagrodzenie za okres od kwietnia do wrze¶nia 2003 r:
za kwiecieñ - 2000 z³,
za maj - 2000 z³ po uzupe³nieniu plus 700 z³ z tytu³u nadgodzin,
za czerwiec - 2000 z³,
za lipiec - 2000 z³,
za sierpieñ - 2000 z³,
za wrzesieñ - 2000 z³.
Podstawa prawna: art. 42 ust. 1 u¶p
Wed³ug jakich zasad do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego wlicza siê premie i nagrody?
Te za okresy miesiêczne uwzglêdnia siê w kwocie wyp³aconej pracownikowi za miesi±ce kalendarzowe, z których wynagrodzenie przyjmuje siê do ustalenia podstawy wymiaru zasi³ku, a te za okresy kwartalne - w wysoko¶ci jednej dwunastej kwot wyp³aconych za cztery kwarta³y poprzedzaj±ce miesi±c, w którym powsta³a niezdolno¶æ do pracy. Te ostatnie ujmuje siê w podstawie wynagrodzenia chorobowego, nawet gdy w danym kwartale osoba pracowa³a krócej ni¿ po³owê obowi±zuj±cego j± czasu pracy. Tak¿e wtedy, gdy za niektóre z kwarta³ów premii nie otrzyma³a, bez wzglêdu na przyczynê. Z kolei premie roczne przyjmuje siê do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego w wysoko¶ci jednej dwunastej kwot wyp³aconych za rok poprzedzaj±cy miesi±c, w którym pracownik zachorowa³.
Podstawa prawna: art. 42 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
Niektóre sk³adniki wynagrodzenia wyp³acamy zaliczkowo. Jak w takiej sytuacji ustaliæ podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego?
Gdy w okresie przyjmowanym do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego niektóre sk³adniki wynagrodzenia wyp³acono zaliczkowo, bierze siê je pod uwagê w wysoko¶ci faktycznie uiszczonej, czyli owe zaliczki. Nastêpnie po ich wyrównaniu podstawê wynagrodzenia chorobowego przelicza siê ponownie, uwzglêdniaj±c te sk³adniki wyp³acone zaliczkowo i ich wyrównanie.
Podstawa prawna: art. 36 ust. 1 u¶p
Od 1 do 11 grudnia 2003 r. pracownica by³a niezdolna do pracy. Podstawê wymiaru jej wynagrodzenia chorobowego nale¿a³o obliczyæ z p³acy zasadniczej za okres od czerwca do listopada tego roku oraz z regulaminowej premii miesiêcznej, te¿ z tych miesiêcy. Jednak do czasu sporz±dzenia listy wyp³at wynagrodzeñ chorobowych nie otrzyma³a ona jeszcze listopadowej premii. Jak ustaliæ podstawê wymiaru jej wynagrodzenia za czas choroby?
To sytuacja inna od opisanej w poprzednim pytaniu. Tu do czasu sporz±dzenia listy wyp³at wynagrodzeñ chorobowych pracownica w ogóle nie dosta³a miesiêcznej premii regulaminowej. W takiej sytuacji nale¿y j± uj±æ w podstawie wynagrodzenia chorobowego w kwocie wyp³aconej za poprzednie okresy, czyli tu za: czerwiec, lipiec, sierpieñ i wrzesieñ oraz za pa¼dziernik w podwójnej wysoko¶ci. Nie ma zatem potrzeby ponownego przeliczenia podstawy wymiaru.
Podstawa prawna: art. 42 ust. 5 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
CO POMIN¡Æ
Jakich sk³adników wynagrodzenia nie uwzglêdnia siê w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego?
Nie uwzglêdnia siê sk³adników wynagrodzenia, je¿eli postanowienia uk³adów zbiorowych pracy (uzp) lub wewn±trzzak³adowe przepisy p³acowe nie przewiduj± ich zmniejszania za czas pobierania wynagrodzenia chorobowego. Mówi o tym art. 41 ustawy o ¶wiadczeniach pieniê¿nych. Oznacza to, ¿e nie wszystkie sk³adniki pensji stanowi±ce podstawê wymiaru sk³adki na ubezpieczenie chorobowe wejd± do podstawy wynagrodzenia chorobowego.
Zastrzegam, ¿e art. 41 nie dotyczy tych elementów wynagrodzenia, które w ogóle nie przys³uguj± podczas niezdolno¶ci do pracy z powodu choroby, jak: p³acy zasadniczej, sta³ej premii regulaminowej itd. Odnosi siê natomiast np. do nagród (premii) o charakterze uznaniowym czy dodatków nale¿±cych siê podczas choroby (np. sta¿owy, funkcyjny itd.). Intencj± tego przepisu by³o bowiem wykluczenie sytuacji, w której premia (nagroda) lub dodatek, które nie s± pomniejszane za czas przebywania na zwolnieniu lekarskim, by³yby uwzglêdniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego. A wiêc takich, w których zatrudniony po otrzymaniu nagrody (premii) uznaniowej mia³by j± nastêpnie niejako "odtworzon±" w wynagrodzeniu chorobowym.
Podstawa prawna: art. 41 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
Nasi pracownicy dostaj± tzw. premie uznaniowe, o których przyznaniu lub nieprzyznaniu decyduj± kierownicy dzia³ów. Regulamin wynagradzania milczy na temat ich pomniejszania za czas choroby. Czy takie premie wlicza siê do podstawy wynagrodzenia chorobowego?
Nie mo¿na przyj±æ, ¿e przepisy o wynagradzaniu zawieraj± zasady zmniejszania nagrody uznaniowej za czas pobierania wynagrodzenia chorobowego, je¿eli nagroda ta przys³uguje wed³ug uznania pracodawcy, o jej zmniejszeniu lub ca³kowitym zawieszeniu decyduje dowolnie pracodawca, a firmowe przepisy p³acowe (np. uzp, regulamin wynagradzania) w ogóle nie wskazuj± zasad jej redukcji. Brak zatem podstaw do uwzglêdniania tak ogólnie okre¶lonej nagrody uznaniowej w podstawie wymiaru zasi³ków z ubezpieczenia chorobowego i wynagrodzenia za czas choroby.
Podstawa prawna: art. 41 ust. 1 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
Czy sk³adniki wynagrodzenia przys³uguj±ce tylko do okre¶lonego terminu nale¿y uwzglêdniaæ w podstawie wymiaru wynagrodzenia za czas choroby?
Sk³adników wynagrodzenia, przys³uguj±cych w my¶l umowy o pracê lub innego aktu, na podstawie którego powsta³ stosunek pracy, tylko do okre¶lonego terminu, nie uwzglêdnia siê przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego nale¿nego za okres po tym terminie.
Podstawa prawna: art. 41 ust. 2 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
Zatrudniona zachorowa³a 25 pa¼dziernika 2003 r. Poprzednio by³a niezdolna do pracy od 20 do 27 lipca tego roku. Czy wynagrodzenie za lipiec wlicza siê do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego?
Nie, gdy¿ w takiej sytuacji nie ustala siê na nowo podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego. A to dlatego, ¿e od koñca poprzedniej choroby minê³o mniej ni¿ trzy miesi±ce. Zatem podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego przys³uguj±cego od 25 pa¼dziernika stanowi tu przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie wyp³acone za okres od stycznia do czerwca 2003 r. (z którego te¿ wcze¶niej obliczono wynagrodzenie za czas choroby od 20 do 27 lipca).
Podstawa prawna: art. 43 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
PODWY¯KI I OBNI¯KI
Czy podwy¿ki wynagrodzenia przypadaj±ce podczas choroby pracownika maj± wp³yw na wysoko¶æ pobieranego przez niego wynagrodzenia chorobowego?
Wynagrodzenie chorobowe oblicza siê od podstawy wymiaru, stanowi±cej przeciêtne miesiêczne wynagrodzenie z sze¶ciu lub 12 miesiêcy kalendarzowych poprzedzaj±cych miesi±c, w którym powsta³a niezdolno¶æ do pracy. Tak wiêc podwy¿ki przyznane podczas pobierania wynagrodzenia chorobowego nie maj± wp³ywu na jego wysoko¶æ.
Podstawa prawna: art. 36 ust. 1 i 2 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
Jaki wp³yw na podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego ma zmiana wymiaru czasu pracy?
W razie zmiany umowy o pracê lub innego aktu, na podstawie którego powsta³ stosunek pracy, polegaj±cej na zmianie wymiaru czasu pracy podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi pensja ustalona dla nowego wymiaru czasu pracy. Pod warunkiem jednak, ¿e zmiana nast±pi³a w miesi±cu, w którym pracownik zachorowa³, lub w miesi±cach, przyjmowanych do ustalenia podstawy wymiaru.
Podstawa prawna: art. 40 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
Do 30 wrze¶nia 2003 r. pracownik by³ zatrudniony na pe³nym etacie z zarobkiem 3600 z³ miesiêcznie. Od 1 pa¼dziernika 2003 r. obni¿ono mu wymiar czasu pracy do 2/3 etatu i odpowiednio pensjê - do 2400 z³. W pa¼dzierniku siedem dni przebywa³ on na zwolnieniu lekarskim. Jak obliczyæ podstawê wymiaru wynagrodzenia chorobowego: na podstawie wy¿szej czy zredukowanej p³acy?
Jak ju¿ wyja¶ni³am, w takiej sytuacji w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego ujmuje siê pensjê w³a¶ciw± dla nowego wymiaru czasu pracy, czyli 2400 z³ miesiêcznie.
Podstawa prawna: art. 40 u¶p w zwi±zku z art. 92 § 2 k.p.
ILE MO¯NA DOSTAÆ
NAJMNIEJ
Jaka jest gwarantowana minimalna podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego?
Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego przys³uguj±cego z tytu³u zatrudnienia w pe³nym wymiarze czasu pracy (³±cznie ze sk³adnikami, do których pracownik zachowuje prawo podczas pobierania tego wynagrodzenia, jak: premie, dodatek sta¿owy) nie mo¿e byæ ni¿sza od minimalnego wynagrodzenia pracowników pomniejszonego o 18,71 proc. Od 1 stycznia 2003 r. minimalne wynagrodzenie dla pe³noetatowca to 800 z³ (w 2004 r. - 824 z³). W razie pracy na u³amkowym etacie redukuje siê je odpowiednio; i tak dla osoby na pó³ etatu wynosi ono do koñca tego roku 400 z³, a w 2004 r. - 412 z³. W zwi±zku z tym podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego dla zatrudnionego w pe³nym wymiarze czasu pracy nie powinna byæ ni¿sza w tym roku od 650,32 z³ (800 z³ -18,71 proc.), a w przysz³ym - od 669,83 z³.
Podstawa prawna: art. 4 i art. 6 ust. 1 ustawy z 10 pa¼dziernika 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracê (Dz. U. nr 200, poz. 1679 ze zm.; dalej: umw), rozporz±dzenie Rady Ministrów z 9 wrze¶nia 2003 r. w sprawie wysoko¶ci minimalnego wynagrodzenia za pracê (Dz. U. nr 167, poz. 1623)
Czy dotyczy to tak¿e osób nieposiadaj±cych dwuletniego sta¿u pracy?
Nie. Tych od 1 stycznia 2003 r. do koñca 2005 r. obowi±zuje okres przej¶ciowy, podczas którego ich minimalne wynagrodzenie mo¿e byæ ni¿sze od podanego wy¿ej. I tak:
w pierwszym roku pracy - wynosi ono 80 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli w tym roku 640 z³, a w przysz³ym - 659,20 z³,
w drugim - 90 proc., czyli w tym roku 720 z³, a w przysz³ym -741,60 z³.
Do sta¿u pracy wlicza siê te okresy, za które by³a op³acana sk³adka na ubezpieczenia spo³eczne lub zaopatrzenie emerytalne, z wy³±czeniem zatrudnienia na podstawie umowy o pracê w celu przygotowania zawodowego. Nie uwzglêdnia siê natomiast przerw w ubezpieczeniu, za które sk³adki nie s± op³acane, np. urlopu bezp³atnego.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 2 i 3 umw
A co, je¶li podczas pobierania wynagrodzenia chorobowego zmienia siê wysoko¶æ minimalnego wynagrodzenia? Czy trzeba wówczas przeliczyæ podstawê wymiaru?
Tak. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego nie mo¿e byæ ni¿sza od minimalnego wynagrodzenia obowi±zuj±cego nie tylko w dniu powstania prawa do wynagrodzenia, ale tak¿e w ca³ym okresie jego pobierania. Oznacza to, ¿e w razie podwy¿szenia minimalnego wynagrodzenia podczas pobierania przez dan± osobê wynagrodzenia chorobowego jego podstawê wymiaru - ni¿sz± od tej wynikaj±cej z obowi±zuj±cej kwoty minimalnego wynagrodzenia - nale¿y ustaliæ ponownie, z uwzglêdnieniem nowej wysoko¶ci tego wynagrodzenia, po pomniejszeniu o 18,71 proc.
Podstawa prawna: art. 45 u¶p
RYS. JACEK FRANKOWSKI
CHOROBA BEZ PIENIÊDZY
Kiedy wynagrodzenie chorobowe nie przys³uguje?
Wynagrodzenie chorobowe w ogóle nie przys³uguje, gdy:
za¶wiadczenie lekarskie podrobiono lub sfa³szowano,
choroba przypada podczas urlopu bezp³atnego lub wychowawczego,
niezdolno¶æ do pracy przypada po rozwi±zaniu stosunku pracy (wówczas wyp³aca siê zasi³ek chorobowy), podczas tymczasowego aresztowania, odbywania kary pozbawienia wolno¶ci czy s³u¿by wojskowej,
niezdolno¶æ do pracy zosta³a spowodowana rozmy¶lnie przez udzia³ w bójce albo w wyniku innego umy¶lnego przestêpstwa lub wykroczenia,
pracownik wykonuje podczas zwolnienia lekarskiego inn± pracê zarobkow± lub uci±¿liwe czynno¶ci, mog±ce przed³u¿yæ okres niezdolno¶ci, albo wykorzystuje je w sposób niezgodny z jego celem,
w wyniku badania kontrolnego przez lekarza orzecznika ZUS pracownika uznano za zdolnego do pracy - w takiej sytuacji wynagrodzenie chorobowe nie przys³uguje od okre¶lonej przez lekarza orzecznika daty ustania niezdolno¶ci do pracy.
Podstawa prawna: art. 12 u¶p
W jakiej sytuacji wynagrodzenia za czas choroby nie wyp³aca siê za pierwsze piêæ dni tego zwolnienia?
Gdy niezdolno¶æ do pracy zosta³a spowodowana nadu¿yciem alkoholu. Wówczas w za¶wiadczeniu lekarz zamieszcza kod "C", oczywi¶cie dopiero gdy zostanie to ustalone w odpowiednim postêpowaniu, np. dla celów wypadkowych.
Podstawa prawna: art. 57 ust. 1 pkt 3 u¶p
NA PRZE£OMIE ROKU
Od 29 listopada pracownik poszed³ na dwumiesiêczne zwolnienie lekarskie. To jego pierwsza choroba w tym roku. Co mu siê nale¿y od 1 stycznia 2004 r.: wynagrodzenie czy zasi³ek chorobowy?
Je¿eli nieprzerwana niezdolno¶æ do pracy z powodu choroby przypada na prze³omie roku, a 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia chorobowego, od 1 stycznia nadal mu przys³uguje wynagrodzenie chorobowe przez 33 dni.
Podstawa prawna: interpretacja resortu pracy i ZUS
A gdyby 31 grudnia pobiera³ ju¿ zasi³ek chorobowy?
Wówczas od 1 stycznia nadal nale¿a³by mu siê zasi³ek chorobowy za ca³y czas nieprzerwanej niezdolno¶ci do pracy. Dopiero gdyby w niezdolno¶ci do pracy nast±pi³a choæby jednodniowa przerwa, naby³by on prawo do wynagrodzenia za czas choroby ze ¶rodków zak³adu pracy.
Podstawa prawna: interpretacja resortu pracy i ZUS
JAK DOKUMENTOWAÆ
Jak zatrudniony u kilku pracodawców ma udokumentowaæ swoj± chorobê?
Zatrudniony u dwóch lub wiêcej pracodawców ka¿demu z nich musi przedstawiæ za¶wiadczenia lekarskie na druku ZUS-ZLA. Powinien wiêc uprzedziæ o tym lekarza, aby ten wystawi³ potrzebn± liczbê za¶wiadczeñ, dla ka¿dego zak³adu odrêbnie.
Podstawa prawna: § 5 ust. 2 rozporz±dzenia mnistra pracy i polityki socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie szczegó³owych zasad i trybu wystawiania za¶wiadczeñ lekarskich, wzoru za¶wiadczenia lekarskiego i za¶wiadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza orzecznika ZUS (Dz. U. nr 65, poz. 741; dalej: rozp. z 27 lipca 1999 r.)
A co je¶li pracownik ma zawarte dwie umowy o pracê z jedn± firm±?
Wówczas wystarczy jedno za¶wiadczenie lekarskie na druku ZUS-ZLA. Pewien problem pojawia siê, gdy jedno zwolnienie obejmuje okresy, za które przys³uguje wynagrodzenie chorobowe i zasi³ek chorobowy. W takiej sytuacji pracodawca nieupowa¿niony do wyp³acania zasi³ków chorobowych (czyli zg³aszaj±cy do ubezpieczenia chorobowego do 20 osób w³±cznie) po uiszczeniu wynagrodzenia za czas choroby powinien przekazaæ za¶wiadczenie lekarskie do ZUS, do³±czaj±c druk ZUS-Z-3. W aktach zak³adu musi pozostaæ po¶wiadczona kserokopia tego za¶wiadczenia.
Podstawa prawna: art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. a) u¶p
Jak nale¿y dokumentowaæ niezdolno¶æ do pracy w razie zgubienia za¶wiadczenia lekarskiego?
W razie zgubienia za¶wiadczenia lekarskiego ZUS-ZLA wynagrodzenie za czas choroby wyp³aca siê na podstawie wypisu z jego kopii, wystawionego na wniosek pracownika przez lekarza, który wyda³ zgubione za¶wiadczenie. Lekarz nie mo¿e odmówiæ.
Podstawa prawna: § 5 ust. 3 rozporz±dzenia z 27 lipca 1999 r.
POTR¡CENIA
I RESTRUKTURYZACJA
Jakich potr±ceñ mo¿na dokonywaæ z wynagrodzenia za czas choroby?
Z wynagrodzenia za czas choroby potr±ceñ dokonuje siê na takich samych zasadach jak z wynagrodzenia za pracê. Zatem po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy potr±ceniu podlegaj± tylko nastêpuj±ce nale¿no¶ci:
alimenty (na mocy tytu³ów wykonawczych),
inne nale¿no¶ci (na mocy tytu³ów wykonawczych),
zaliczki pieniê¿ne udzielone pracownikowi,
kary pieniê¿ne przewidziane w art. 108 k.p.
Pozosta³e nale¿no¶ci mo¿na potr±caæ wy³±cznie za zgod± zainteresowanego. Potr±cenia alimentacyjne nie mog± przekroczyæ 3/5 wynagrodzenia. Wolna od potr±ceñ jest kwota wynagrodzenia za czas choroby w wysoko¶ci:
minimalnego wynagrodzenia za pracê po odliczeniu sk³adek na ubezpieczenia spo³eczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - przy egzekwowaniu na mocy tytu³ów wykonawczych nale¿no¶ci innych ni¿ alimenty,
75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracê - przy potr±caniu zaliczek pieniê¿nych udzielonych pracownikowi,
90 proc. minimalnego wynagrodzenia - przy potr±caniu kar pieniê¿nych przewidzianych w art. 108 k.p.
Dla zatrudnionego w niepe³nym wymiarze czasu pracy kwoty wolne od potr±ceñ ulegaj± zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Podstawa prawna: art. 87 i 871 k.p.
Nasza firma podlega restrukturyzacji. Jak ustaliæ podstawê wymiaru wynagrodzenia za czas choroby temu, kto przejdzie do innego zak³adu?
To zale¿y od trybu restrukturyzacji. Generalnie do podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby przyjmuje siê pensjê wyp³acon± pracownikowi w tym zak³adzie pracy, w którym powsta³a niezdolno¶æ do pracy. Czêsto jest tak, ¿e w wyniku restrukturyzacji wy³ania siê nowy zak³ad, który przejmuje pracowników poprzednika na podstawie nowych umów o pracê. Wówczas do obliczenia wynagrodzenia chorobowego tych zatrudnionych przyjmuje siê jedynie wynagrodzenie uzyskane u nowego pracodawcy. Inaczej bêdzie natomiast w razie restrukturyzacji w my¶l art. 231 k.p., czyli gdy nast±pi przejêcie pracowników przez nowego pracodawcê bez rozwi±zywania z nimi umów o pracê. W takiej sytuacji w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego tych osób ujmuje siê pensje uiszczone przez dotychczasowego i nowego pracodawcê. Takie stanowisko wynika bezpo¶rednio ze wskazanego przepisu, zgodnie z którym nowy pracodawca staje siê z mocy prawa stron± w dotychczasowych stosunkach pracy.
Podstawa prawna: art. 231 k.p.
Nauczyciel, zatrudniony od kilku lat w liceum pañstwowym, podj±³ 1 wrze¶nia 2003 r. dodatkow± pracê w liceum prywatnym. W tym roku by³ ju¿ na 10-dniowym zwolnieniu. Ponownie zachorowa³ 20 wrze¶nia i przebywa³ na zwolnieniu 30 dni. Kto mu p³aci za czas choroby?
Przez pierwsze 23 dni choroby przys³ugiwa³o mu od obu pracodawców wynagrodzenie za czas choroby, a za kolejne siedem - zasi³ek chorobowy finansowany przez ZUS.
Podstawa prawna: art. 92 § 1 i § 4 k.p. , art. 4 ust. 1 u¶p
Urlopy wypoczynkoweSpis tre¶ci
ODPOWIADAJ¡:
BO¯ENA LENART, SPECJALISTKA W DEPARTAMENCIE PRAWA PRACY W MINISTERSTWIE GOSPODARKI, PRACY I POLITYKI SPO£ECZNEJ
PROF. KRZYSZTOF R¡CZKA
Bo¿ena Lenart
FOT. RAFA£ GUZ
W 2001 r. skoñczy³am studia magisterskie. Pierwsz± pracê rozpoczê³am 13 stycznia 2003 r. W maju tego roku by³am na urlopie bezp³atnym, podczas którego odbywa³am sta¿ zawodowy. Obecnie przys³uguje mi 10 dni urlopu wypoczynkowego. Od 13 lutego 2004 r. do 13 lutego 2005 r. bêdê mia³a prawo do kolejnych 10 dni. Czy nowelizacja prawa pracy wp³ynie na moj± sytuacjê? Ile dni urlopu bêdzie mi przys³ugiwa³o?
Nie, nowela nie wp³ynie na uprawnienia czytelniczki do urlopu wypoczynkowego. Do pracowników, którzy do 1 stycznia 2004 r. nie nabyli prawa do kolejnego urlopu (a tak jest w tej sytuacji), stosuje siê - do czasu jego uzyskania - dotychczasowe zasady. Zatem prawo do pierwszego urlopu - w wysoko¶ci po³owy wymiaru nale¿nego po roku (10 dni) - czytelniczka naby³a z up³ywem 6 miesiêcy pracy, czyli 12 sierpnia 2003 r. Z up³ywem roku pracy, tj. od 12 lutego 2004 r., przys³uguje jej pozosta³e 10 dni urlopu, nale¿nego po przepracowaniu roku. Dlatego 12, a nie 13 lutego 2004 r., gdy¿ sposobu liczenia terminów z art. 112 k.c. nie stosuje siê do okresów, od których zale¿y nabycie uprawnieñ pracowniczych. Tak stwierdzi³ SN w wyroku z 19 grudnia 1996 r. Zgodnie z art. 112 k.c. termin oznaczony w latach koñczy siê z up³ywem dnia, który nazw± lub dat± odpowiada pocz±tkowemu dniowi terminu. Jednak¿e SN uzna³, ¿e dla celów nabycia prawa do urlopu wypoczynkowego "rok pracy" up³ywa z ostatnim dniem roku pracy, a nie z pierwszym dniem po up³ywie roku pracy, jak mówi art. 112 k.c.
Natomiast prawo do kolejnego urlopu czytelniczka nabêdzie 1 stycznia 2005 r., o ile tego dnia bêdzie zatrudniona.
Podstawa prawna: art. 18 noweli, art. 153 k.p. w dotychczasowym brzmieniu, wyrok SN z 19 grudnia 1996 r. (I PKN 47/96, OSNP 1997/17/310)
Ponoæ od 1 stycznia 2004 r. do sta¿u wp³ywaj±cego na wymiar urlopu wypoczynkowego nie wliczas siê okresów nauki (np. dotychczas ukoñczenie studiów wy¿szych oznacza³o 8 lat pracy), ale wy³±cznie czas pracy. Czy to prawda? Co z tymi, którzy maj± ju¿ 26 dni urlopu, a bez liczenia lat nauki nie uzyskaliby takiego wymiaru? Czy bêdzie on automatycznie skrócony?
Nowela nic nie zmieni³a w zakresie wliczania okresów nauki w szko³ach ponadpodstawowych do sta¿u pracy, od którego zale¿y wymiar urlopu wypoczynkowego. Propozycja skre¶lenia art. 155 k.p., na podstawie którego dokonuje siê takiego wliczenia, nie znalaz³a ostatecznie poparcia podczas prac parlamentarnych. Tak jak dotychczas, równie¿ po 31 grudnia 2003 r. okresy nauki w szko³ach ponadpodstawowych bêd± wliczane do sta¿u pracy warunkuj±cego wymiar urlopu wypoczynkowego.
Podstawa prawna: art. 155 k.p.
Od 1 stycznia 2004 r. w okresie pracy, od którego zale¿y wymiar urlopu wypoczynkowego, nie bêdzie siê uwzglêdnia³o m.in. okresów nauki. Wymiary urlopów te¿ ulegaj± zmianie, jak równie¿ zasady nabywania prawa do pierwszego urlopu. Czy nowe zasady dotycz± tylko osób, które podejm± pracê po raz pierwszy i dla których wymiar urlopu bêdzie ustalany po raz pierwszy po 1 stycznia 2004 r? A co z pozosta³ymi, którym ju¿ ustalono wymiar urlopu? Czy zachowaj± prawa nabyte?
Jak ju¿ wyja¶ni³am, nowela nie wprowadzi³a ¿adnych zmian w zakresie wliczania okresów nauki w szko³ach do sta¿u pracy warunkuj±cego wymiar urlopu wypoczynkowego. Prawd± jest natomiast, ¿e podnios³a najni¿szy wymiar urlopu z 18 do 20 dni. Od 1 stycznia 2004 r. taki wymiar przys³uguje wszystkim zatrudnionym krócej ni¿ 10 lat, a co najmniej 10 lat - 26 dni. Na tych zmianach pracownicy wiêc zyskaj±, a nie strac±.
Podstawa prawna: art. 154 k.p.
Wiem, ¿e od 1 stycznia 2004 r. zmieniaj± siê zasady udzielania urlopów wypoczynkowych zatrudnionym na pó³ etatu. Czy nowe regu³y dotycz± urlopów zaleg³ych za 2003 r.?
Choæ zmieni³a siê tre¶æ ustawowego postanowienia, praktycznie zasady udzielania urlopów pó³etatowcom pozosta³y te same. Obecnie jeszcze do koñca 2003 r. urlop daje siê im na dni robocze i wolne w takiej proporcji, w jakiej dni te wystêpuj± w czasie wykonywania pracy. Dotyczy to tych zatrudnionych w niepe³nym wymiarze czasu pracy, którzy podczas tygodnia maj± dni pracy i wolne.
Natomiast od 1 stycznia 2004 r. - zgodnie z nowym art. 154 § 2 k.p. - nale¿y im siê urlop stosownie do ich wymiaru czasu pracy. Przyk³adowo: pó³etatowcowi ze sta¿em pracy krótszym od 10 lat przys³uguje 10 dni urlopu, a z co najmniej 10-letnim - 13 dni. Praktycznie obie regulacje (dotychczasowa i nowa) prowadz± do tego samego. Dodam, ¿e nowe zasady stosuje siê, pocz±wszy od urlopów wypoczynkowych branych od 1 stycznia 2004 r., zatem tak¿e do udzielanych od tej daty urlopów zaleg³ych (czy to za 2003 r., czy jeszcze za 2002 r.).
Podstawa prawna: art. 154 § 1 k.p.
Czy urz±d gminy zatrudniaj±cy na podstawie umów o pracê, powo³ania i wyboru 19 osób musi ustaliæ dla swej za³ogi plan urlopów na 2004 r.?
W tym zakresie nowela nic nie zmienia. Nadal wiêc plany urlopów wypoczynkowych powinny byæ ustalane na pocz±tku danego roku. Nie musz± tego czyniæ natomiast ci pracodawcy, którzy uzyskali na to zgodê zwi±zków zawodowych, lub ci, którzy w ogóle nie maj± zwi±zków. W takiej sytuacji terminy urlopów ustala siê indywidualnie po porozumieniu z zainteresowanymi.
Podstawa prawna: art. 163 k.p.
Umowy o pracê, godziny nadliczbowe, okresy rozliczeniowe, ró¿ne systemy pracySpis tre¶ci
ODPOWIADA KRZYSZTOF R¡CZKA
Pracujê w hiszpañskiej firmie na umowie na czas okre¶lony do koñca tego roku. Ma ona zostaæ przed³u¿ona, nie wiem tylko, o ile. Ponoæ pracodawca waha siê: do 31 maja czy do koñca 2004 r. Obawia siê, ¿e w momencie wej¶cia do Unii przekszta³ci siê ona w umowê na czas nieokre¶lony.
Nowela kodeksu pracy z 14 listopada 2003 r. (dalej: nowela) przywróci³a art. 251 k.p. Zgodnie z nim trzecia z kolei umowa na czas okre¶lony przekszta³ca siê w bezterminow±, je¶li przerwa miêdzy zakoñczeniem pierwszej umowy na czas okre¶lony a nawi±zaniem kolejnej nie przekracza miesi±ca. Ma on jednak obowi±zywaæ dopiero od momentu uzyskania cz³onkostwa w Unii, czyli prawdopodobnie od 1 maja przysz³ego roku. Do tego czasu z jedn± osob± mo¿na podpisywaæ nieograniczon± liczbê umów na czas okre¶lony. Kolejne zawarte umowy zaczniemy liczyæ, pocz±wszy od tej daty.
Podstawa prawna: art. 251 k.p.
No dobrze, za³ó¿my, ¿e zak³ad przed³u¿y mi zatrudnienie na czas okre¶lony do koñca 2004 r. Czy ta umowa stanie siê automatycznie "pierwsz±" w chwili wej¶cia do Unii?
Nie. Art. 251 k.p. nie dotyczy umów na czas okre¶lony trwaj±cych w dniu jego wej¶cia w ¿ycie (czyli 1 maja 2004 r.). Zatem przed³u¿ona dzi¶ do koñca przysz³ego roku umowa na czas okre¶lony nie stanie siê automatycznie "pierwsz±" w rozumieniu tego przepisu. Odliczanie nale¿y natomiast zacz±æ, pocz±wszy od nastêpnej umowy na czas okre¶lony, je¶li taka zostanie zawarta z czytelniczk± w 2005 r.
Firma budowlana zatrudnia 24 pracowników, maj±c sze¶ciomiesiêczny okres rozliczeniowy, okre¶lony w regulaminie pracy. Jak ustaliæ maksymalny limit godzin nadliczbowych w 2004 r. dla pracowników fizycznych?
Nowe przepisy zrezygnowa³y z dotychczasowego 4-godzinnego limitu nadgodzin na dobê na rzecz ograniczenia tygodniowego. I tak, od 1 stycznia 2004 r. pracownicy nie mog± pracowaæ d³u¿ej ni¿ przeciêtnie 48 godzin na tydzieñ, wliczaj±c w to godziny nadliczbowe. Pamiêtaæ jednak nale¿y, ¿e je¶li w danym tygodniu, liczonym jako siedem dni od poniedzia³ku do niedzieli, przypadn± dwa ¶wiêta w inny dzieñ ni¿ niedziela, nominalny czas pracy obni¿a siê o 8 godzin (a nie o 16).
Podstawa prawna: art. 251 k.p.
Czy praca w systemie równowa¿nym po 12 godzin na dobê mo¿e siê odbywaæ w trzymiesiêcznym okresie rozliczeniowym? Je¿eli tak, to czy w celu wyd³u¿enia okresu rozliczeniowego wystarczy zmiana regulaminu pracy? A mo¿e trzeba - przy braku w firmie zak³adowej organizacji zwi±zkowej - zawiadomiæ o tym w³a¶ciwego inspektora pracy?
W przysz³ym roku mo¿na wprowadziæ trzymiesiêczny okres rozliczeniowy w systemie równowa¿nego czasu pracy, ale tylko w szczególnie uzasadnionych sytuacjach. System ten polega na wyd³u¿eniu pracy danych osób maksymalnie do 12 godzin na dobê, gdy wymagaj± tego rodzaj lub organizacja pracy, co nastêpnie rekompensuje siê krótsz± prac± kiedy indziej lub dniami wolnymi. I choæ w³a¶ciwy dla niego jest, co do zasady, miesiêczny okres rozliczeniowy, jego wyd³u¿enie do czterech miesiêcy dopuszcza nowy art. 146 k.p. Powinno to nast±piæ przez zmianê uk³adu zbiorowego, regulaminu pracy lub obwieszczenie, je¶li pracodawca nie jest objêty uk³adem lub nie musi tworzyæ wskazanego regulaminu. Z kolei gdy w firmie nie dzia³a zak³adowa organizacja zwi±zkowa (jak w opisanej sytuacji), konieczne jest zawiadomienie inspektora pracy w³a¶ciwego dla siedziby przedsiêbiorcy.
Podstawa prawna: art. 146 k.p.
Czy zawsze pi±ta i kolejne godziny pracy w danym dniu bêd± w przysz³ym roku dla zatrudnionego na pó³ etatu godzinami nadliczbowymi?
To same strony maj± ustaliæ w umowie o pracê dopuszczaln± liczbê godzin pracy ponad wskazany wymiar czasu pracy zatrudnionego w niepe³nym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia go - oprócz normalnego wynagrodzenia - do dodatku za godziny nadliczbowe. Ustawodawca nic nie narzuca, pozostawiaj±c ustalenie kwestii liczbowych do dyspozycji zainteresowanych. Mówi o tym nowy art. 151 § 5 k.p. Generalnie przepis ten dotyczy umów zawieranych od 1 stycznia 2004 r. Zgodnie jednak z normami przej¶ciowymi strony umów trwaj±cych ju¿ tego dnia, a przewiduj±cych niepe³ny rozmiar zatrudnienia, powinny je uzupe³niæ o wskazane postanowienie do koñca marca 2004 r.
Podstawa prawna: art. 151 § 5 k.p.
W znowelizowanym kodeksie pracy nie ma ju¿ przepisów o czterobrygadowej organizacji pracy. Czy to oznacza, ¿e od 1 stycznia 2004 r. nie mo¿na korzystaæ z tej formy?
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby nadal stosowaæ system czterobrygadowej organizacji pracy. Reguluj±cy go jeszcze teraz art. 132 § 5 k.p. nowela skre¶li³a, gdy¿ wyznaczniki tego systemu s± analogiczne do charakteryzuj±cych podstawowy czas pracy, czyli: o¶miogodzinna norma dobowa, przeciêtnie 40-godzinna tygodniowa, okres rozliczeniowy do 4 miesiêcy. Od 1 stycznia 2004 r. dla wprowadzenia czterobrygadowej organizacji pracy nale¿y wiêc skorzystaæ z art. 129 § 1 k.p. o podstawowym czasie pracy w zwi±zku z art. 146 k. p., dopuszczaj±cym stosowanie pracy zmianowej w ka¿dym systemie czasu pracy. Zaznaczam jednak, ¿e wobec przyjêcia dla zatrudnionych przy pracy zmianowej regu³y co najmniej 24-godzinnego nieprzerwanego odpoczynku na tydzieñ, mog± oni pracowaæ najd³u¿ej podczas sze¶ciu dni w tygodniu. Zatem najpó¼niej po sze¶ciu dniach powinna nast±piæ wymiana brygady na inn±.
Podstawa prawna: art. 129 § 1, 132 § 5 i 146 k.p.
Spis tre¶ci
Ujednolicony tekst kodeksu pracy