26

Indeks

po polsku

Po obfitych �niegach nasta�y ci�kie mrozy i dni pogodne, suche. Dniem bory iskrzy�y si� w promieniach s�o�ca, l�d pop�ka� rzeki i ustali� bagna. Przysz�y jasne noce, w�r�d kt�rych mr�z wzmaga� si� do tego stopnia, �e drzewa p�ka�y z hukiem w lesie; ptactwo zbli�a�o si� do domostw; drogi sta�y si� niebezpieczne z powodu wilk�w, kt�re j�y si� zbiera� w stada i napada� nie tylko na pojedynczych ludzi, lecz i na wsie. Lud jednak radowa� si� w dymnych chatach przy ogniskach, przepowiadaj�c po mro�nej zimie rok urodzajny, i weso�o czeka� �wi�t, kt�re mia�y niebawem nadej��. Le�ny dworzec ksi��cy opustosza�. ksi�ra wraz z dworem i ksi�dzem Wyszo�kiem wyjecha�a do Ciechanowa. Zbyszko, znacznie ju� zdrowszy, ale nie do�� jeszcze rnocny, by na ko� si��, zosta� w dworcu razem ze swymi lud�mi, z Sanderusem, z giermkiem Czechem i z miejscow� s�u�b�, nad kt�r� mia�a doz�r stateczna szlachcianka pe�ni�ca obowi�zki gospodyni.
Lecz dusza w rycerzu rwa�a si� do m�odej �ony. By�a mu wprawdzie niezmiern� os�od� my�l, �e Danusia ju� jest jego i �adna moc ludzka nie zdo�a mu jej odj��, ale z drugiej strony ta� sama my�l pot�gowa�a jego t�sknot�. Po ca�ych dniach wzdycha� do tej chwili, w kt�rej b�dzie m�g� dworzec opu�ci�, i rozwa�a�, co w�wczas ma uczyni�, gdzie jecha� i jak Juranda przejedna�. Miewa� te� chwile ci�kiego niepokoju, ale w og�le przysz�o�� przedstawia�a mu si� rado�nie. Kocha� Danu�k� i �uska� he�my z pawimi pi�rami - oto mia�o by� jego �ycie. Cz�stokro� bra�a go ochota porozmawia� o tym z Czechem, kt�rego polubi�, ale zauwa�y�, �e Czech, oddany dusz� ca�� Jagience, nierad rozmawia� o Danusi, on za� zwi�z�ny tajemnic� nie m�g� mu powiedzie� wszystkiego, co si� sta�o.
Zdrowie jego polepsza�o si� jednak z ka�dym dniem. Na tydzie� przed Wigili� dosiad� po raz pierwszy konia i cho� czu�, �e nie m�g�by jeszcze tego uczyni� w zbroi, jednak�e nabra� otuchy. Nie spodziewa� si� zreszt�, by mia�a go zaskoczy� potrzeba pr�dkiego przywdziania pancerza i he�mu, a w najgorszym razie tuszy�, i� wkr�tce b�dzie mia� i na to do�� si�. W izbie pr�bowa� dla zabicia czasu podnosi� miecz i sz�o mu nie�le; top�r okaza� si� tylko dla niego za ci�ki, mniema� wszelako, �e chwyciwszy toporzysko w obie d�onie zdo�a�by ju� skutecznie machn��.
Na koniec, na dwa dni przed Wigili�, kaza� wymo�ci� wozy, pokulbaczy� konie i oznajmi� Czechowi, �e pojad� do Ciechanowa. Wierny giermek zatroska� si� nieco, zw�aszcza �e na dworze by� mr�z trzaskaj�cy, ale Zbyszko rzek� mu:
- Nie twoja g�owa, G�owaczu (tak go bowiem z polska nazywa�). Nic tu po nas w tym dworcu, a cho�bym mia� zachorze�, to� starunku w Ciechanowie nie zabraknie. Wreszcie pojad� nie konno, ale w saniach, po szyj� w sianie i pod sk�rami, a dopiero pod samym Ciechanowem na ko� si� przesi�d�.
I tak si� sta�o. Czech ju� przezna� swego m�odego pana i wiedzia�, �e niedobrze mu si� przeciwia�, a jeszcze gorzej nie spe�ni� w lot rozkazu; wi�c w godzin� p�niej ruszono. W chwili odjazdu Zbyszko, widz�c Sanderusa �aduj�cego si� na sanie wraz ze swoj� skrzyni�, rzek� mu:.
- A ty czego� si� do mnie przyczepi� jak rzep do owczej we�ny?... M�wi�e�, �e chcesz do Prus.
- M�wi�em, �e chc� do Prus - rzek� Sanderus ale jak�e mi tam samemu i�� w takie �niegi? Wilcy mnie zjedz�, nim pierwsza gwiazda zejdzie, a tu te� nie mam po co ostawa�. Wolej mi w mie�cie ludzi pobo�no�ci� budowa�, �wi�tym towarem ich darzy� i z diabelskich obie�y ratowa�, jakom Ojcu wszystkiego chrze�cija�stwa w Rzymie zaprzysi�g�. A pr�cz tego okrutniem wasz� mi�o�� pokocha�, wi�c jej nie opuszcz� przed odej�ciem do Rzymu, bo mo�e si� zdarzy i jakow� przys�ug� odda�.
- Zawsze on za was, panie, got�w zje�� i wypi� rzek� na to Czech - i tak� przys�ug� najbardziej rad by odda�. Ale je�li nas za wielka chmara wilk�w w przasnyskim boru opadnie, to im go rzucim na odpraw�, bo na nic lepszego si� nie przygodzi.
- A wy patrzcie, by wam grzeszne s�owo do w�s�w nie przymarz�o - odpar� Sanderus - gdy� takowe sople tylko w piekielnym ogniu topniej�.
- O wa! - rzek� G�owacz si�gaj�c r�kawic� do w�s�w, kt�re ledwie poczyna�y mu si� sypa� - pierwej spr�buj� zagrza� piwa na popasie, ale tobie go nie dam.
- A przykazanie jest: spragnionego napoi�. Nowy grzech!
- To ci dam wiadro wody, a tymczasem na�ci, co mam pod r�k�.
I tak m�wi�c nabra� �niegu, ile m�g� dwiema r�kawicami obj��, i rzuci� nim w brod� Sanderusa, ale �w uchyli� si� i rzek�:
- Nic po was w Ciechanowie, bo tam ju� jest chowany nied�wiadek, co �niegiem praska.
Tak to oni przekomarzali si� ze sob�, dosy� si� lubi�c wzajemnie. Zbyszko jednak�e nie zabroni� Sanderusowi jecha� ze sob�, albowiem cudaczny �w cz�owiek bawi� go, a zarazem zdawa� si� by� istotnie do niego przywi�zany. Ruszyli wi�c z dworca le�nego jasnym rankiem w mr�z tak wielki, �e trzeba by�o konie okrywa�. Ca�a kraina le�a�a pod obfitym �niegiem. Dachy chat ledwie by�o spod niego wida�, a miejscami dymy zdawa�y si� wychodzi� wprost z bia�ych zasp i sz�y w g�r� strzeliste, r�owe od poranku, rozszerzone u szczytu w ki�cie, podobne do rycerskich pi�ropusz�w.
Zbyszko jecha� na wozie, raz, dla oszcz�dzenia si�, a po wt�re, dla wielkiego zimna, przed kt�rym �atwiej si� by�o uchroni� w wymoszczonych sianem i sk�rami wozach. Kaza� te� G�owaczowi przysi�� si� do siebie i mie� kusz� na podor�dziu od wilk�w, tymczasem za� gaw�dzi� z nim weso�o.
- W Przasnyszu - rzeki - jeno konie popasiem, rozgrzejem si� i zaraz ruszymy dalej.
- Do Ciechanowa?
- Naprz�d do Ciechanowa pa�stwu si� pok�oni� i nabo�e�stwa za�y�.
- A potem? - pyta� G�owacz.
Zbyszko u�miechn�� si� i odrzek�:
- Potem, kto wie, czy nie do Bogda�ca.
Czech spojrza� na niego ze zdziwieniem. W g�owie b�ysn�a mu my�l, �e mo�e m�ody pan wyrzek� si� Jurand�wny, i wyda�v mu si� to tym podobniejszym doprawdy, poniewa� Jurand�wna wyjecha�a, o uszy za� Czecha odbi�a si� w le�nym dworcu wiadomo��, �e pan na Spychowie przeciwny by� m�odemu rycerzowi. Wi�c ucieszy� si� poczciwy giermek, bo chocia� mi�owa� Jagienk�, ale patrza� na ni� tak jak na gwiazd� na niebie i rad by by� okupi� jej szcz�cie cho�by krwi� w�asn�. Zbyszka te� pokocha� i z ca�ej duszy pragn�� obojgu do �mierci s�u�y�.
- To ju� wasza mi�o�� osi�dzie na dziedzinie! rzek� z rado�ci�.
- Jak�e mi na dziedzinie siedzie� - odpowiedzia� Zbyszko - kiedym owych rycerzy krzy�owych pozwa�, a przedtem jeszcze Lichtensteina? M�wi� de Lorche, �e pono� mistrz ma kr�la w go�cin� do Torunia zaprosi�, to si� do kr�lewskich poczt�w przyczepi� - i tak my�l�, �e w Toruniu pan Zawisza z Garbowa alibo pan Powa�a z Taczewa wyprosi mi u pana naszego pozwole�stwo, abym si� m�g� na ostre z tymi mnichami potyka�. Pewnikiem wyst�pi� oni z giermkami, wi�c i tobie przyjdzie si� spotka�.
- Ju� bym te� chyba sam mnichem osta�, gdyby mia�o by� inaczej - rzek� Czech.
Zbyszko spojrza� na niego z zadowoleniem.
- No i nie b�dzie temu dobrze, kt�ry ci si� pod �elaziwo nawinie. Pan Jezus da� ci si�� okrutn�, ale �le by� uczyni�, gdyby� ni� zbytnio puszy�, albowiem prawemu giermkowi pokora przystoi.
Czech pocz�� kiwa� g�ow� na znak, �e si�� nie b�dzie puszy�, ale jej te� i na Niemc�w nie posk�pi - a Zbyszko u�miecha� si� w dalszym ci�gu, ale ju� nie do giermka, tylko do w�asnych my�li.
- Stary pan b�dzie rad, gdy wr�cim - rzek� po chwili G�owacz - i w Zgorzelicach te� b�d� radzi.
Zbyszkowi stan�a Jagienka tak w oczach, jakby przy nim siedzia�a na saniach. Bywa�o to zawsze, �e gdy wypadkiem o niej pomy�la�, to widzia� j� ogromnie wyraznie... "Nie! - rzek� sobie - nie b�dzie ona rada, bo je�li wr�c� do Bogda�ca, to z Danu�k�, a ona niech bierze innego..." Tu mign�li mu przed oczyma: Wilk z Brzozowej i m�ody Cztan z Rogowa - i nagle uczyni�o mu si� przykro na my�l, �e dziewczyna mo�e p�j�� w r�ce jednego z tych dw�ch. "Wolej by lepszego jakiego znalaz�a - m�wi� sobie w duszy - bo to piwo��opy i kostery, a dziewka uczciwa jest." Pomy�la� te� i o tym, �e stryjowi, gdy si� dowie o tym, co zasz�o, b�dzie okrutnie markotno, ale pocieszy� si� wraz my�l�, �e Ma�kowi chodzi�o zawsze w pierwszym rz�dzie o r�d i o dostatki, kt�re mog�y znaczenie rodu podnie��. Jagienka by�a wprawdzie bli�ej, bo o miedz�, ale za to Jurand wi�kszy by� dziedzic od Zycha ze Zgorzelic, wi�c �atwo by�o przewidzie�, �e Ma�ko nie b�dzie d�ugo krzyw o taki zwi�zek, tym bardziej �e wiedzia� przecie o mi�o�ci bratanka i o tym, ile �w Danusi zawdzi�cza... Pomruczy, a potem b�dzie rad i pocznie Danu�k� mi�owa� jak w�asne dziecko!
I nagle serce w Zbyszku poruszy�o si� przywi�zaniem i t�sknot� do tego stryjca, kt�ry by� cz�owiek twardy, a przecie tak go kocha� jak �renic� oka; w bitwach jego wi�cej strzeg� ni�li siebie, dla niego �up bra�, dla niego zabiega� o maj�tno��. Dw�ch ich by�o oto samotnik�w na �wiecie! - krewnych nawet nie mieli, chyba dalekich jak opat - wi�c gdy, bywa�o, przysz�o im si� czasem roz��czy�, to jeden bez drugiego nie wiedzia�, co pocz��, a zw�aszcza stary, kt�ry niczego ju� dla siebie nie po��da�.
- Hej! b�dzie rad, b�dzie rad! - powtarza� sobie Zbyszko - i tego bym jeno chcia�, �eby mnie i Jurand tak przyj��, jako on mnie przyjmie.
I pr�bowa� sobie wyobrazi�, co te� powie i pocznie Jurand, gdy si� o �lubie dowie. By�o w tej my�li troch� niepokoju, ale niezbyt wiele, w�a�nie dlatego �e ju� klamka zapad�a. Na bitk� nie wypada�o przecie Jurandowi go wyzywa�, gdyby za� zbytnio si� sprzeciwia�, to m�g� mu Zbyszko odpowiedzie� tak: "Przysta�cie, p�ki prosz�, bo wasze prawo do Danu�ki ludzkie, a moje boskie i nie wasza teraz ona, jeno moja." Co� tam zas�ysza� w swoim czasie od pewnego kleryka bieg�ego w Pi�mie, �e niewiasta powinna porzuci� ojca i matk�, a p�j�� za m�em - wi�c czu�, �e przy nim wi�ksza moc. Nie spodziewa� si� jednak, by mi�dzy nim a Jurandem mia�o doj�� a� do zawzi�tej niezgody i z�o�ci, liczy� bowiem, �e du�o wsk�raj� pro�by Danusi, a r�wnie wiele, je�li nie wi�cej, wstawiennictwo ksi�cia, kt�rego Jurand by� podw�adnym, i ksi�ny, kt�r� mi�owa� jako opiekunk� swego dziecka.
W Przasnyszu radzono im zosta� na nocleg ostrzegaj�c ich przed wilkami, kt�re z powodu mroz�w pozbija�y si� w stada tak wielkie, �e napada�y nawet gromadnie jad�cych ludzi. Zbyszko jednak nie chcia� na to zwa�a�, albowiem zdarzy�o si�, i� w gospodzie spotkali kilku rycerzy mazowieckich z pocztami, kt�rzy te� jechali do ksi�cia do Ciechanowa, i kilku zbrojnych kupc�w z samego Ciechanowa, prowadz�cych �adowne wozy z Prus. W tak wielkiej kupie nie by�o niebezpiecze�stwa, wi�c ruszyli na noc, cho� pod wiecz�r zerwa� si� nagle wiatr, nagna� chmur i pocz�a si� zadymka. Jechali trzymaj�c si� blisko jedni drugich, ale tak wolno, i� Zbyszko pocz�� my�le�, i� nie zd�� na Wili�. W niekt�rych miejscach trzeba by�o rozkopywa� zaspy, gdy� konie wcale nie mog�y przej��. Szcz�ciem, droga le�na nie by�a b��dna. Jednak�e zmierzch ju� by� na �wiecie, gdy dojrzeli Ciechan�w.
Mo�e nawet byliby je�dzili wok� miasta w�r�d �nie�nych tuman�w i po�wistu wichr�w nie domy�laj�c si�, �e s� tu�, gdyby nie ognie p�on�ce na wzniesieniu, na kt�rym budowano nowy zamek. Nikt ju� dobrze nie wiedzia�, czy w wigili� Bo�ego Narodzenia palono te ognie dla go�ci, czy dla jakiego� staro�ytnego zwyczaju, ale te� i nikt ze Zbyszkowych towarzysz�w teraz o tym nie my�la� - wszyscy bowiem chcieli znale�� jak najpr�dzej ochron� w mie�cie.
Tymczasem zamie� zwi�ksza�a si� coraz bardziej. Ostry i mro�ny wiatr ni�s� niezmierne tumany �nie�ne, targa� drzewami, hucza�, szala�, podrywa� ca�e zaspy, podnosi� je w g�r�, skr�ca�, rozpyla�, przykrywa� nimi wozy, konie, ci�� po twarzach podr�nik�w jakby ostrym piaskiem t�umi� im oddech w piersiach i mow�. G�osu ko�atek przytwierdzonych do dyszl�w nie by�o wcale s�ycha�, natomiast w wyciu i po�wi�cie wichru odzywa�y si� jakie� g�osy �a�osne jakby wycie wilcze, jakby odleg�e r�enie koni, a czasem jakby pe�ne trwogi ludzkie wo�anie o ratunek. Wyczerpane konie pocz�y si� spiera� bokami o siebie i i�� coraz wolniej.
- Kiej, kurniawa te� to, kurniawa! - rzek� zdyszanym g�osem Czech - szcz�cie, panie, �e�my pod miastem i �e owe ognie si� pal�, bo inaczej �le by by�o z nami.
- Kto w polu, temu �mier� - odrzek� Zbyszko ale owo i ognia ju� nie widz�.
- Bo tuman taki, �e i ogie� nie prze�wieci. A mo�e rozmiot�o drwa i w�gle.
Na innych wozach rozmawiali tak�e kupcy i rycerze, �e kogo zamie� z dala od siedzib ludzkich u�api, ten ju� dzwon�w jutro nie us�yszy. Lecz Zbyszko zaniepokoi� si� nagle i rzek�:
- Nie daj B�g, aby tam Jurand by� gdzie w drodze.
Czech, lubo ca�kiem zaj�ty wpatrywaniem si� w stron� ognisk, us�yszawszy s�owa Zbyszka odwr�ci� jednak g�ow� i zapyta�:
- To pan ze Spychowa mia� zjecha�?
- Mia�.
- Z pann�?
- A ogie� to ci naprawd� przes�oni�o - odpowiedzia� Zbyszko.
I rzeczywi�cie p�omie� przygas�, ale natomiast na drodze tu� przy koniach i saniach zjawi�o si� kilku je�d�c�w.
- A czego nast�pujesz? - zawo�a� czujny Czech chwytaj�c kusz�. - Kto wy?
- Ludzie ksi��cy, wys�ani w pomoc podr�nym.
- Niech b�dzie pochwalony Jezus Chrystus!
- Na wieki wiek�w.
- Prowad�cie do miasta! - ozwa� si� Zbyszko.
- Czy nikt z was nie osta�?
- Nikt.
- Sk�d jedziecie?
- Od Przasnysza.
- A wi�cej podr�nych nie widzieli�cie po drodze?
- Nie widzieli�my. Ale mo�e znajd� si� na innych go�ci�cach.
- Na wszystkich ludzie szukaj�. Jed�cie za nami. Zjechali�cie z drogi! W prawo!
I zawr�cili konie. Przez czas jaki� s�ycha� by�o tylko szum wichru.
- Si�a go�ci w starym zamku? - spyta� po chwili Zbyszko.
Najbli�szy je�dziec nie dos�yszawszy pochyli� si� ku niemu:
- Jako za� m�wicie, panie?
- Pytam, czy si�a go�ci u ksi�stwa?
- Po staremu: jest do��!
- A dziedzica ze Spychowa nie ma?
- Nie ma, ale go czekaj�. Pojechali te� ludzie naprzeciw.
- Z kagankami?
- Za� by tam wiatr pozwoli�!
Lecz dalej nie mogli rozmawia�, bo szum zamieci wzm�g� si� jeszcze.
- Czyste diabelskie wesele! - ozwa� si� Czech.
Zbyszko jednak kaza� mu milcze� i paskudnego imienia nie wywo�ywa�.
- Nie wiesz to - rzek� - �e w takie �wi�ta diabelska moc truchleje i �e diab�y w przer�ble si� chowaj�? Jednego raz pod Sandomierzem rybacy przed Wili� w niewodzie znale�li: trzyma� szczupaka w pysku, ale jak go g�os dzwon�w doszed�, zaraz omdla�, oni zasie kijami go t�ukli a� do wieczerzy. Ju�ci wichura t�ga jest, ale to z Pana Jezusowego pozwole�stwa, kt�ren wida� chce, �eby jutrzejszy dzie� by� tym rado�niejszy.
- Ba! Byli�my tu� pod miastem, a wszelako gdyby nie ci ludzie, je�dziliby�my mo�e i do p�nocka, gdy� ju�e�my z drogi zjechali - odpowiedzia� G�owacz.
- Bo ogie� przygas�.
Tymczasem wjechali jednak rzeczywi�cie do miasta. Zaspy �niegowe le�a�y tam w ulicach jeszcze wi�ksze, tak wielkie, �e w wielu miejscach zakrywa�y niemal okna, z kt�rego to powodu b��dz�c za miastem nie mogli dojrze� �wiate�. Ale natomiast wicher mniej tu dawa� si� we znaki. Na ulicach by�y pustki, mieszczanie siedzieli ju� przy Wilii. Przed niekt�rymi domami ch�opcy z jas�eczkami i z koz� �piewali, mimo zamieci, kol�dy. Na rynku te� by�o wida� ludzi poowijanych w grochowiny i udaj�cych nied�wiedzi, ale w og�le by�o pusto. Kupcy, kt�rzy towarzyszyli Zbyszkowi i innej szlachcie w drodze, zostali w mie�cie, owi za� jechali dalej do starego zamku, w kt�rym mieszka� ksi�� i kt�ry maj�c ju� szyby szklane, zaja�nia� przed nimi weso�o mimo zawiei, gdy podjechali bli�ej.
Zwodzony most na rowie by� spuszczony, gdy� dawne czasy litewskich napad�w min�y, a Krzy�acy przewiduj�c wojn� z kr�lem polskim sami szukali przyja�ni ksi�cia mazowieckiego. Jeden z ludzi ksi��cych zad�� w r�g i wnet otworzono bram�. By�o przy niej kilkunastu �ucznik�w, ale na murach i blankach ani �ywej duszy, gdy� ksi�� pozwoli� stra�om zej��. Naprzeciw go�ci wyszed� stary Mrokota, kt�ry ju� by� przyjecha� przed dwoma dniami, i powitawszy ich w imieniu ksi�cia zaprowadzi� do izb, w kt�rych mogli si� przybra� godniej do sto�u.
Zbyszko pocz�� go zaraz wypytywa� o Juranda ze Spychowa, �w za� odrzek�, �e go nie ma, ale si� go spodziewaj�, gdy� obieca� przecie przyjecha�, a gdyby by� zachorza� mocniej, to da�by zna�. Wys�ali jednak naprzeciw kilkunastu je�d�c�w, bo takiej zawiei najstarsi ludzie nie pami�taj�.
- To mo�e niezad�ugo tu b�d�.
- Wiera, �e niezad�ugo. Ksi�na kaza�a postawi� dla nich miski przy wsp�lnym stole.
Wi�c Zbyszko, cho� zawsze strach mu by�o troch� Juranda, uradowa� si� w sercu i m�wi� sobie: "Cho�by te� nie wiem co czyni�, tego nie odrobi, �e to �ona moja przyje�d�a, moja niewiasta, moja Danu�ka najmilsza!" I gdy sobie to powtarza�, ledwie w�asnemu szcz�ciu m�g� uwierzy�. Po czym pomy�la�, �e mo�e mu tam ju� wszystko wyzna�a, mo�e go przejedna�a i uprosi�a, �eby j� zaraz odda�. "Po prawdzie, to i c� ma lepszego do zrobienia? Jurand jest ch�op m�dry i wie, �e cho�by mi jej broni�, to j� i tak wezm�, bo moje prawo mocniejsze."
Tymczasem przebieraj�c si� rozmawia� z Mrokot� wypytuj�c o zdrowie ksi�cia, a szczeg�lnie ksi�ny, kt�r� jeszcze od bytno�ci w Krakowie pokocha� jak matk�. Rad te� by� dowiedziawszy si�, �e w zamku wszyscy zdrowi i weseli, chocia� ksi�na wielce po swojej mi�ej �piewaczce t�skni�a. Grywa jej teraz na lute�ce Jagienka, kt�r� ksi�na do�� lubi, ale ju� nie tak.
- Jaka Jagienka? - zapyta� ze zdziwieniem Zbyszko.
- Jagienka z D�ugolasu, wnuczka starego pana z D�ugolasu. G�adka dziewka, w kt�rej si� �w Lotary�czyk rozkocha�.
- To pan de Lorche tu jest?
- Gdzie by mia� by�? Przecie z le�nego dworca tu przyjecha� i siedzi, bo mu dobrze. Nie brak naszemu ksi�ciu nigdy go�ci.
- Rad go obacz�, bo to rycerz, kt�remu w niczym nie przygani�.
- I on te� was mi�uje. Ale ju� chod�my, gdy� ksi�stwo wraz do sto�u zasi�d�.
I poszli. W sali sto�owej w dw�ch kominach pali�y si� wielkie ognie, nad kt�rymi czuwali pacho�kowie, i roi�o si� ju� od go�ci i dworzan. Ksi�� wszed� pierwszy w towarzystwie wojewody i kilku przybocznych. Zbyszko pochyli� mu si� do kolan, a nast�pnie uca�owa� jego r�k�.
On za� �cisn�� go za g�ow�, a nast�pnie odwi�d�szy go nieco na stron�, rzek�:
- Ju�ci o wszystkim wiem. Mruczno mi by�o z pocz�tku, �e�cie to bez mego pozwole�stwa uczynili, ale po prawdzie nie by�o czasu, bom ja w on� por� by� w Warszawie, gdzie i �wi�ta chcia�em przep�dzi�. Wiadoma wreszcie rzecz, i� jak si� niewiasta czego chyci, to si� i nie przeciw, bo nic nie wsk�rasz. Ksi�na pani wam �yczy jak matka, a i ja zawdy wol� jej dogodzi� ni� si� przeciwi�, z takowej przyczyny, aby za� smutku i p�akania jej oszcz�dzi�.
Zbyszko pochyli� si� po raz wt�ry do kolan ksi��cych.
- Daj B�g waszej ksi��cej mi�o�ci ods�u�y�.
- Chwale Jego imi�, �e� ju� zdr�w. Powiedz�e ksi�nie, jakom ci� �yczliwie przyj��, to si� niewiasta ucieszy! Boga mi! Jej uciecha - moja uciecha! Jurandowi za tob� dobre s�owo te� rzekn� i tak my�l�, �e pozwole�stwo da, bo on te� ksi�n� mi�uje.
- Cho�by i nie chcia� da�, to moje prawo pierwsze.
- Twoje prawo pierwsze i musi si� zgodzi�, ale b�ogos�awie�stwa mo�e wam umkn��. Przemoc� mu tego nikt nie wydrze, a bez rodzicielskiego b�ogos�awie�stwa nie masz i boskiego.
Zatroska� si� Zbyszko us�yszawszy te s�owa, gdy� dot�d o tym nie pomy�la�. W tej chwili jednak wesz�a ksi�na z Jagienk� z D�ugolasu i z innymi dw�rkami, wi�c skoczy� pok�oni� si� pani, ona za� powita�a go jeszcze �askawiej od ksi�cia i zaraz pocz�a mu m�wi� o spodziewanym przyje�dzie Juranda. Oto misy dla nich zastawione, a ludzie wys�ani, by ich przeprowadzi� w�r�d zamieci. Z wieczerz� wigilijn� czeka� ju� d�u�ej niepodobna, bo pan tego nie lubi, ale oni pewnie zjad�, nim wieczerza si� sko�czy.
- Co do Juranda - m�wi�a ksi�na - b�dzie wedle natchnienia Bo�ego. Albo mu powiem dzi� wszystko, albo jutro po pasterce, a ksi�� te� przyobieca�, �e swoje s�owo do�o�y. Zawzi�ty bywa Jurand, ale nie dla tych, kt�rych mi�uje, i nie dla tych, kt�rym powinien.
Tu pocz�a m�wi� Zbyszkowi, jak si� ma z te�ciem zachowa�, by go, bro� Bo�e, nie urazi� i do zawzi�to�ci nie przywie��. By�a w og�le dobrej my�li, ale kto by lepiej zna� �wiat i patrzy� bystrzej od Zbyszka, ten zauwa�y�by w s�owach jej pewien niepok�j. Mo�e by�o tak dlatego, �e pan ze Spychowa nie by� w og�le cz�owiek �atwy, a mo�e te� pocz�a si� ksi�na trwo�y� nieco tym, �e ich tak d�ugo nie by�o wida�. Wieja stawa�a si� na dworze coraz okrutniejsza i wszyscy m�wili, �e kogo w szczerym polu z�apie, ten mo�e i zosta�; ksi�nie jednak�e przychodzi�o do g�owy i inne przypuszczenie: mianowicie, �e Danu�ka wyzna�a ojcu, i� jest ju� �lubem ze Zbyszkiem po��czona, a �w obraziwszy si� postanowi� wcale do Ciechanowa nie przyje�d�a�. Nie chcia�a jednak pani zwierzy� si� Zbyszkowi z tych my�li, a nawet nie by�o na to i czasu, gdy� pacho�cy pocz�li wnosi� jad�o i zastawia� je na stole. Zd��y� wszelako Zbyszko podj�� j� jeszcze pod nogi i zapyta�:
- A je�li przyjad�, to jako�e b�dzie, mi�o�ciwa pani? M�wi� mi Mrokota, �e dla Juranda jest osobna izba, gdzie te� i dla giermk�w znajdzie si� siano na pos�anie. Ale jako�e b�dzie?...
A ksi�na pocz�a si� �mia� i uderzywszy go z lekka r�kawic� po twarzy rzek�a:
- Cichaj! Czeg�? Widzicie go!
I odesz�a ku ksi�ciu, przed kt�rym r�kodajni wysun�li ju� krzes�o, aby m�g� na nim zasi��. Przedtem jednak jeden z nich poda� mu p�ask� mis�, pe�n� cienko pokrajanego placka i op�atk�w, kt�rymi ksi�� mia� si� dzieli� z go��mi, dworzany i s�u�b�. Drug� podobn� trzyma� dla ksi�ny pi�kny wyrostek, syn kasztelana sochaczewskiego. Po przeciwnej stronie sto�u sta� ksi�dz Wyszoniek, kt�ry mia� b�ogos�awi� ustawion� na pachn�cym sianie wieczerz�. A wtem we drzwiach ukaza� si� cz�owiek pokryty �niegiem i pocz�� wo�a� g�o�no:
- Mi�o�ciwy panie!
- Czego? - rzek� ksi��, nierad, i� mu przerywaj� obrz�dek.
- Na radzanowskim go�ci�cu ca�kiem przysypa�o jakich� podr�nych. Ludzi nam trzeba wi�cej, by ich odgrze��.
Zl�kli si� us�yszawszy to wszyscy, zatrwo�y� si� ksi�� i zwr�ciwszy si� do kasztelana sochaczewskiego zakrzykn��:
- Konnych z �opatami �ywo! Po czym do zwiastuna nowiny:
- Wiela przysypanych?
- Nie moglim zmiarkowa�. Dmie okrutnie. S� konie i wozy. Znaczny poczet.
- Nie wiecie, czyj za�?
- Ludzie m�wi�: dziedzica ze Spychowa.

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

pajaa1981.pev.pl

26

po polsku

Menu